تحليل رقابت‌جويي و انتخاب استراتژي رقابتي مبتني بر مدل نيروهاي رقابتي پورتر، تحليل سلسله‌مراتبي فازي و تحليل پوششي داده

Competitiveness and Selecting a Competitive Strategy Based on Porterʹʹs Competitive Forces Model, Fuzzy AHP and DEA

رقابت‌جويي در مركز و هسته كسب و كارها در اقتصاد بازار قرار دارد، و به معناي توانايي و كاركرد يك شركت و بخش فرعي براي فروش و عرضه محصولات و يا خدمات در يك بازار مشخص است. مدل نيروهاي رقابتي "پورتر"، يكي از مدل‌هاي شناخته شده براي تحليل رقابت‌جويي شركت‌ها است، كه براي توسعه و تدوين استراتژي رقابتي به منظور افزايش حاشيه رقابتي آن‌ها به‌كار برده مي‌شود. هدف اين مطالعه، سنجش و تحليل رقابت‌جويي شركت ايران خودرو با استفاده از مدل نيروهاي رقابتي پورتر براي انتخاب يك استراتژي رقابتي است. با يك پيمايش پرسشنامه‌اي، داده‌هاي تحقيق از مديران و كارشناسان ارشد شركت ايران خودرو جمع‌آوري شدند، كه از طريق مدل فازي سنجش، تحليل رقابت‌جويي و انتخاب استراتژي رقابتي مبتني بر تلفيق تكنيك‌هاي تحليل سلسله‌مراتبي فازي و تحليل پوششي داده مورد تحليل قرار گرفتند. يافته‌هاي تحقيق نشان داد: الف ـ دو نيروي رقابتي تهديد تازه واردين و شدت رقابت بين رقباي موجود، مهم‌ترين نيروهاي رقابتي روياروي ايران خودرو هستند. ب ـ شاخص‌هاي فرعي هزينه‌هاي ثابت بالا، سطح ادراك شده مشتري از تفاوت و تمايز محصولات جايگزين، موانع موجود تخصيص به ازاي ارزش افزوده، درجه تمايز وارده‌ها، تمركز تامين كننده‌ها نسبت به تمركز شركت، گرايش خريدار به محصولات جايگزين، هزينه‌هاي تغيير موضع تامين كننده نسبت به هزينه‌هاي تغيير موضع شركت؛ شرايط رقابتي سختي براي ايران خودرو ايجاد مي كنند و مي‌توانند سطح رقابت‌جويي ايران خودرو را كاهش دهند. ج ـ قدرت رقابت‌جويي ايران خودرو در صنعت خودروسازي، متوسط است، و مناسب‌ترين استراتژي براي افزايش قدرت رقابت‌جويي آن، استراتژي تمركز با تاكيد بر رهبري هزينه است.

Competitiveness is core of businesses in market economics. It means the ability and performance of a firm, sub-sector or a country to sell and supply goods and/or service in a given market. Porterʹs competitiveness forces model is one of the most well-known framework for analyzing the competitiveness of firms, that has been extensively used to develop and formulate the competitive strategies of firms in order to increase their competitive edge. The aim of this article is to be measure and analyze Irankhodro firmʹs competitiveness with using Porterʹs competitiveness forces model to select a competitive strategy. A questionnaire survey is conducted for collecting research data from Irankhodro firmʹs managers and expert employees. Then research data is analyzed by fuzzy model based on integrating fuzzy AHP and DEA.The findings of research show: a. the most important of competitive forces with which Irankhodro firm faces, are rival firms competitive intensity and the threat of entry of new competitors. B. Irandkhodro firm was fierce with high fix cost, perceived level differentiation, exist barriers allocation per value added, degree of differentiation of inputs, supplier concentration to firm concentration ratio, buyer propensity to substitutes, switching costs of suppliers relative to firms switching cost. These sub-factors can decrease Irankhodro firmʹs competitiveness level. C. Irankhodro firmʹs competitiveness level is moderate, and focus strategy based on cost leadership is the most proper of competitive strategy in order to sustain and enhance competitive power.