ساخت و اعتباريابي مقياس اسلامي ‌تكبر ـ تواضع

The Construction and Validation of an Islamic Scale to Assess Arrogance and Humbleness

هدف اين پژوهش، طراحي، ساخت و اعتباريابي مقياس تكبر- تواضع براساس قرآن كريم و روايات پيامبر و اهل‌بيت?، به‌منظور سنجش رذيله اخلاقي تكبر و فضيلت اخلاقي تواضع بود. بدين‌منظور، ابتدا آيات و روايات مرتبط مورد مطالعه، دسته‌بندي و مفهوم‌شناسي شد و پس از طي مراحل ساخت و اعتبارسنجي، پرسش‌نامه‌اي 31 گويه‌اي بين 475 دانشجو و طلبه، كه به‌صورت تصادفي انتخاب شده بودند، اجرا شد. براي بررسي روايي مقياس، از روش‌هاي روايي محتوا (نظر كارشناسان) و تحليل عاملي (اكتشافي و تاييدي) استفاده شد. ميزان 38/94 درصدي موافقت كارشناسان و معناداري ضريب تطابق كندال، گوياي قوت روايي محتواي مقياس بود. تحليل يافته‌ها، بيانگر اين است كه مقياس اسلامي ‌تكبر- تواضع داراي چهار عامل (عدم پذيرش/ پذيرش ديگران، هيجان و معرفت ديني، احساس حقارت/ عزت نفس و نياز به تاييد اجتماعي/ خودبسندگي) بوده است. براي بررسي اعتبار مقياس، از روش‌هاي ضريب بازآزمايي، اعتبار دروني به‌وسيله آلفاي كرونباخ و دونيمه كردن استفاده شد. ضريب بازآزمايي 857/0، آلفاي كرونباخ 837/0 و ضريب دونيمه‌سازي 781/0 نشانگر اعتبار قوي اين مقياس است. براساس يافته‌هاي پژوهش مي‌توان گفت: اين پرسش‌نامه داراي اعتبار و روايي بالا بوده و عوامل منسجمي ‌از آن به‌دست مي‌آيد كه مي‌توان با كاربرد آن، ويژگي‌هاي اخلاقي تكبر و تواضع افراد را مورد مطالعه قرار داد و در پژوهش‌هاي آتي از آن استفاده كرد.

The present paper aims at designing, constructing and validating a scale to assess the moral vice of arrogance and moral virtue of humbleness, based on the Glorious Quran and traditions transmitted from Holy Prophet and his household (peace be upon them). After the classification of related verses and studying their meanings, and construction and validation of a questionnaire with 31 items, it was completed by 475 university and seminary students who were selected randomly. In terms of validity of the scale, the rate of agreement between experts was 94.38 and Kendalʹs coefficient concordance was significant, which shows strong content validity of the scale. In terms of reliability of the scale, the coefficient of test re-test method was 0.857, Cornbachʹs alpha was 0.837 and coefficient of split half method was 0.781, which shows strong reliability of the scale. According to research findings, it can be said that this questionnaire has high reliability and validity and provide us with coherence factors which can be used in future research and to study moral characters of arrogance and humbleness in individuals.