الگوي كنترل پرخاشگري بر اساس آموزه‌هاي ديني

A Model for Controlling Aggressiveness, Based on Religious Teachings

پژوهش حاضر به هدف شناسايي و ارايه الگوي مهار پرخاشگري با تكيه بر آموزه‌هاي ديني بود كه با روش تحقيق توصيفي-تحليلي انجام گرفت. بدين منظور، آيات و روايات مربوط به پرخاشگري، از منابع اسلامي به شيوه كتابخانه‌اي گردآوري، سپس روايات به صورت موردي بررسي و تبيين روان‌شناختي از آنها صورت گرفت. راهكارهاي ارايه‌شده در هر روايت استخراج و در پايان با استفاده از آنها، در يك چيدماني منطقي و فرآيندمدار، الگوي مورد‌نظر پيشنهاد گرديد. يافته‌هاي پژوهش نشان مي‌دهد، در الگوي حاضر فرد با چهار حوزه شناخت، رفتار، هيجان و معنويت مرتبط است. الگوي حاضر حكايت از آن دارد كه مهار پرخاشگري از يك رفتار، در حوزه رفتار شروع مي‌شود و موجب وقفه در بروز رفتار پرخاشگرانه مي‌شود و اين زمينه‌اي است براي استفاده از راهكارهاي شناختي در جهت تصحيح افكار و به دنبال آن، هيجان فروكش مي‌كند. در‌نتيجه، شخص به خويشتن‌داري مي‌رسد كه نتيجه آن، مهار رفتار پرخاشگرانه در موقعيت ناخوشايند است. استفاده از راهكارهاي معنوي در حوزه‌هايي مانند رفتار و شناخت، فرد را با حوزه معنوي پيوند مي‌دهد و زمينه‌اي براي تقويت و تسريع در مهار پرخاشگري فراهم مي‌كند.

The present paper seeks to provide a model for controlling aggressiveness, with emphasis on religious teachings. The traditions and Quranic verses about aggressiveness are extracted from Islamic resources and were separately analyzed and explained psychologically. The research findings indicate that, according to this model, an individual is related to four fields of cognition, behavior, emotion and spirituality. This model indicates that control of aggressiveness begins from a behavior in its relevant field and delays the display of an aggressive behavior. This is a ground for using cognitive modus operands in order to correct the thoughts, which leads to suppression of emotion. As a result, an individual attains self-control, which leads to the control of aggressive behavior in displeasing situation. Using spiritual modus operands in such fields as behavior and cognition connects an individual to spiritual field and prepares a ground for acceleration and strengthening the control of aggressiveness.