بررسي عوامل موثر بر تنوع زراعي در استان مازندران با تاكيد بر مولفه‌هاي ترويجي

A Survey of Factors Affecting Crop Diversification in Mazandaran Province, With an Emphasis on The Extension Component

توليد در بخش كشاورزي تحت تاثير عوامل مختلف سياسي، اقتصادي و محيطي قرار دارد. عوامل مختلف توليد و در نتيجه درآمد كشاورزان را تحت تاثير قرار داده و آسيب-پذيري آن‌ها را افزايش مي دهد. تداوم و گسترش فعاليت در اين بخش اقتصادي مستلزم اعمال سياست هاي مناسب مديريت ريسك مي باشد. يكي از قديمي ترين راهكارهاي مديريت ريسك در بخش كشاورزي تنوع كشت مي باشد. در مقاله حاضر عوامل موثر بر اتخاذ تصميم به كشت متنوع توسط كشاورزان استان مازندران براي سال زراعي 88-1387 با تاكيد بر فعاليت هاي ترويجي مورد بررسي قرار گرفته است. اطلاعات مورد نياز از طريق پر كردن 248 پرسشنامه توسط كشاورزاني كه به طور تصادفي انتخاب شده بودند، جمع آوري شده است. براي اين منظور ابتدا تنوع كشت با استفاده از شاخص تنوع آنتروپي محاسبه شده سپس در قالب مدل لاجيت عوامل موثر بر كاربرد تنوع زراعي در واحدهاي توليدي با تاكيد بر فاكتورهاي ترويجي مورد ارزيابي قرار گرفته است.در نهايت براي تعيين اثرگذارترين روش هاي ترويجي، ضريب همبستگي بين شاخص تنوع زراعي با سطوح مختلف متغير معني دار محاسبه شده است. نتايج بدست آمده نشان داد متغيرهاي تجربه كشاورز، تعداد نيروي كار مزرعه، اندازه مزرعه، تعداد كلاس هاي آموزشي، مشاركت و شناخت از برنامه هاي ترويجي متغيرهاي تاثيرگذار بر كاربرد كشت متنوع توسط كشاورزان بوده اند. بالاترين ضريب برآوردي در بين متغيرهاي مختلف مربوط به متغير مشاركت بوده است. از اين‌رو تدوين برنامه هاي مناسب و به‌كارگيري كارشناسان مجرب مي تواند در گسترش تنوع كشت در منطقه موثر باشد.

Agricultural production is influenced by different political, economic and environmental factors. Various factors influence production, affecting the income of farmers and even in some cases increasing their vulnerability. Continuation and expansion of economic activity in this sector requires appropriate risk management policies to be promptly and appropriately applied. One of the oldest strategies for risk management in the agricultural sector is the diversity of crops grown. In this study, factors affecting the decision in cultivating various crops by farmers in Mazandaran province (for years 2008 to 2009) with an emphasis on extension activities, has been studied. The variables: farmerʹs experience, number of farm labor, farm size, number of educational courses, participation in and understanding of the extension programs, were some of the factors affecting the use of diversified crop culture by farmers. The highest estimated coefficient among different variables was related to the variable of participation. Hence the adoption of appropriate plans along with the use of services of experts in expanding the diversity of crops in this region can be constructively effective.