بررسي پراكنش، استانداردها و محاسبه‌ي سرانه‌ي فضاي سبز شهري براساس مدل بهرام سلطاني، مورد شناسي: منطقه يك شهر قم

Investigating the Distribution, Standards and Measuring Green Space per Capita Based on Bahram Soltaniʹʹs Model Case Study : Qom City, District No.1

فضاي سبز به‌عنوان يكي از مهم‌ترين عناصر حيات و پايداري شهر در صورت توجه به استانداردهاي زيست محيطي و پراكنش مناسب آن در ارتباط با فاكتورهاي مختلفي چون جمعيت، تراكم و مساحت، نتيجه بسيار مثبتي بر بهبود كيفيت زندگي و نشاط مردم خواهد داشت. ولي در شرايط حاضر، بسياري از شهرهاي كوچك و بزرگ ايران با معضل كمبود فضاي سبز و نيز توزيع نامناسب و عدم پراكنش صحيح آن مواجه مي‌باشند كه اين وضعيت نارضايتي و نزول تدريجي كيفيت زندگي و سلامت افراد را به دنبال خواهد داشت. شهر قم نيز به‌عنوان يكي از شهرهاي بزرگ ايران، با توجه به رشد فزاينده‌ي جمعيتي و فيزيكي، نيازمند فضاي سبز شهري مطلوب است. از اين‌رو تحليل و بررسي كاربري فضاي سبز و سرانه‌ي آن در يكي از مناطق پرجمعيت اين شهر (منطقه يك) و ارايه‌ي پيشنهادهاي مناسب در راستاي ايجاد تعادل در ساختار كالبدي– اجتماعي منطقه مورد مطالعه، به‌عنوان موضوع پژوهش حاضر، مي‌تواند اهميت زيادي داشته‌باشد. در اين مسير، تحقيق حاضر كه از نوع كاربردي و بر اساس شيوه‌ي توصيفي – تحليلي نگاشته شده‌است، اقدام به جمع‌آوري اطلاعات اسنادي (كتابخانه‌اي) و ميداني كرده و در عين حال تعداد380پرسشنامه‌ي كوتاه و مختصر نيز در ميان ساكنين منطقه بر اساس مدل كوكران، در ارتباط با سنجش ميزان رضايت شهروندان منطقه از عملكرد و وضعيت موجود فضاي سبز توزيع نموده‌است. نتيجه تحقيق نشان مي‌دهد كه وضعيت موجود فضاي سبز، پراكنش و توزيع آن در منطقه هيچ سنخيتي با استانداردهاي معمول بويژه جمعيت ندارد و ساكنين اين منطقه با مشكلات زيادي در اين زمينه مواجه مي‌باشند. بطوري‌كه محاسبات صورت گرفته، نشان مي‌دهد كه مقدار كمبود فضاي سبز منطقه، 8337293 متر مربع مي‌باشد. اين عدد گوياي وضعيت نامطلوب فضاي سبز و پراكنش نامناسب آن بويژه در قسمت‌هاي شمال شرقي اين منطقه كه طبق تصاوير روي نقشه، تقريباً خالي از فضاي سبز است، مي‌باشد. در نهايت با شناخت وضعيت فضاي سبز منطقه، سرانه‌ي فضاي سبز مناسبي، بر اساس مدل بهرام سلطاني پيشنهاد گرديده‌است.

Green space as one of the most important elements of life and sustainability of city, in case of considering environmental standards and its proper distribution, regarding factors including population, density, and area has crucial and positive effect on the life quality and joyance of people. But at present, a lot of small and large cities of Iran faced with limitation and inappropriate distribution of green spaces, which such condition causes the dissatisfaction and gradual decrease of life quality and health of people. The city of Qom as one of the large cities of Iran, regarding the increasing population and physical growth, requires a desirable urban green space. this research aimed to investigate and analyze the green space use and its per capita in the most populated area of the city (district 1) and presenting appropriate recommendations in line with creating balance in socio-physical structure of the study area, as the subject of this research, can have a great importance. The methodology of the research is descriptive-analytical method, and the documentary and field data were collected, meanwhile 380 short and brief questionnaires have been distributed among the area residents based on Kokaran model to examine the satisfaction of the area’s citizen about the function and condition of green space. The research findings showed that the current situation of the area, its dispersion and distribution in the area in not at all compatible with the common standards specially the population and the residents of this area are faced with great problems in this regard. So that , the made calculations show that the shortage amount of green space in the area is 8337293m2. This number shows the undesirable condition of green space and its improper dispersion especially in north east part of the area which is approximately devoid of green space. Finally by recognizing the condition of the green space of the area, a proper green space per capita has been recommended based on Bahram Soltani model.