تشبيهات در اشعار شيخ بهايي

similes in Sheikh Bahai’s poems

شيخ بها الدين عاملي، عالم، فقيه و عارف برجسته شيعي قرن دهم هجري بود و با آنكه زبان پارسي زبان مادريش به شمار نمي آمد، دستي هم در شعر و سخنوري به زبان پارسي داشت؛ شاعري ميانحال كه شعر در دست او نه ميدان نمايش هنر كه ابزار انتقال احساس و عاطفه و انديشه بود و اين خود عاملي شد كه شعرش از پيچيدگيها و تكلفات شاعرانه و تصاوير تودرتو به دور ماند. اين مقاله كوششي است در باب تشبيه در اشعار او كه با بسامدي چهل و پنج درصدي در ميان انواع صور خيال در بالاترين مرتبت در شعرش نشسته است؛ تشبيهاتي كه اغلب ابتكار چنداني ندارد، اما خالي از لطافت و ظرافت شاعرانه هم نيست. تشبيهاتي كه اساساً تلاشي است براي ملموس و محسوس كردن عناصر انتزاعي. از همين روست كه بهايي بيشترين بهره را از تشبيه عقلي به حسي برده و غالب عناصر سازنده در مشبه هاي خويش را از عناصر مجرد و انتزاعي و مشبه به ها را از عناصر محسوس برگزيده است.

Sheikh Baha Al Din Amoli was an outstanding scholar and mystic of literary taste in the 16th-century. Although Persian language was not considered to be his Native language, he composed poems and made speech in this language. For him poetry was a means for transferring feelings, ideas and emotions not for displaying art and this is the main reason why his poetry lacks poetic complexities and intricate imageries. This article aims to study simile in his poems which holds the highest rank because of its high frequency that is 45 percent among the imagination shapes. The similes are not often creative; they have a touch of poetic intricacy and delicacy, though. The similes are an attempt to make the abstract elements tangible. So in Bahaii’s poems the similes tend to be rational-sensible and he has chosen the majority of composing elements in his tenors from abstract elements and the vehicles from concrete elements.