تدوين و روان سنجي ابزار سنجش هوش هيجاني در تدريس

Development and Psychometric Evaluation of a Tool for Assessing Emotional Intelligence in Teaching

مقدمه: نقش موثر در فرآيند ياددهي- يادگيري و كسب موفقيت در زندگي و ويژگي قابليت ارتقا، هوش هيجاني را به يكي از موضوعات مهم در آموزش تبديل نموده است. تاكنون ابزارهاي متعددي براي سنجش هوش هيجاني افراد تدوين شده؛ اما ابزاري كه نشان دهد يك مدرس در تدريس خود تا چه اندازه از مهارت‌هاي هوش هيجاني بهره مي‌جويد، تدوين نشده است. اين مطالعه با هدف تدوين و روان‌سنجي ابزار سنجش هوش هيجاني در تدريس انجام شد. روش‌ها: پس از مرور متون و مشخص نمودن عوامل موثر در تدريس مبتني بر هوش هيجاني، پرسشنامه اوليه با 109 سوال طراحي شد. روايي صوري و محتوايي آن با نظر كارشناسان تاييد گرديد. براي بررسي روايي سازه، پرسشنامه هوش هيجاني بار- ان به همراه پرسشنامه تدوين‌شده، توسط يك نمونه تصادفي 30 نفره از اساتيد تكميل گرديد و همبستگي بين اين دو پرسشنامه بررسي شد. همچنين براي انجام تحليل عاملي و تلخيص تعداد گويه‌ها، پرسشنامه در يك نمونه 350 نفري از اساتيد دانشگاه علوم پزشكي اصفهان توزيع و از تحليل عاملي اكتشافي با روش تحليل مولفه‌هاي اصلي استفاده شد. تجزيه و تحليل داده‌ها با استفاده از آماره‌هاي توصيفي، همبستگي و تحليل عاملي انجام گرفت. نتايج: از 350 استاد دريافت‌كننده پرسشنامه، 204 نفر آن را تكميل نمودند (درصد بازگشت 58 %). پرسشنامه حاضر با پرسشنامه بار- ان به طور معناداري همبستگي داشت (71/0=r و 001/0P < ). بر اساس نتايج تحليل عاملي و نظرات كارشناسان، پرسشنامه‌اي با 31 گويه در 8 حيطه "توجه به احساسات فراگيران، انگيزه تدريس، ارتباط با فراگيران، تعهد نسبت به فراگيران، هدايت فراگيران، توجه به رشد اجتماعي فراگيران، توانايي در تدريس و واكنش‌هاي به هنگام" تاييد شد. ضريب پايايي پرسشنامه بر اساس آلفاي كرونباخ 9/0 محاسبه گرديد. نتيجه‌گيري: پرسشنامه 31 گويه اي حاصل از اين پژوهش مي‌تواند ابزاري معتبر و پايا براي سنجش هوش هيجاني مدرسان در تدريس باشد. پيشنهاد مي‌شود اين پرسشنامه در نمونه‌هاي آماري بزرگ‌تر، اجرا شود

Introduction: Emotional Intelligence (EI) has become a matter of great interest in teaching due to its positive effects on teaching-learning process, achievement in life, and improvement potential. Several instruments have been developed to measure individuals’ EI but none of them have been able to show to what extent a teacher uses EI in his teaching. This study was performed to develop an emotional intelligence measurement tool in teaching and evaluate its psychometric features. Methods: The preliminary questionnaire of 109 questions was developed based on literature review and determining emotional teaching factors. Content and face validity were confirmed by experts. The construct validity was confirmed by determining the correlation between the instrument and the Bar-On questionnaire among 30 randomly selected faculties. For factor analysis and data reduction also, 350 questionnaires were distributed among faculties in Isfahan University of Medical Sciences. Exploratory factor analysis was performed through principal components analysis. Data was analyzed using descriptive statistics, correlation, and factor analysis. Results: 350 faculties received the questionnaire and 204 filled it out (response rate =58%). The designed questionnaire was correlated with Bar-On (p < 0.001&r=0.714). Based on the results of factor analysis and negotiation with experts, the final questionnaire was prepared comprising 31 questions in 8 categories of “responding to learners’ feelings, motivation in teaching, communication with learners, responsibility towards learners, leading learners, sensitivity to learners’ social development, teaching abilities, and prompt reaction. Reliability coefficient of the questionnaire was 0.9 calculated through Cronbach’s alpha. Conclusion: This 31 item questionnaire seems to be a valid, reliable, and useful instrument to measure teachers’ emotional intelligence in teaching. Evaluation of the designed questionnaire in larger populations is recommended.