به كارگيري مدل‌هاي بيزي، گاما-پوآسون، Lognormal و BYM در بررسي خطر نسبي خودكشي در شهرستان‌هاي استان ايلام

Applying Gamma-Poisson, Lognormal, and BYM Models in Comparing Relative Risk of Suicide among Provinces of Ilam, Iran

مقدمه: نقشه‌بندي بيماري‌ها شامل مجموعه‌اي از روش‌هاي آماري است كه به تهيه نقشه‌هاي دقيق بر اساس برآوردهايي از ميزان‌هاي بروز، شيوع و مرگ و مير منجر مي‌شود. مدل‌هاي بيزي از مهم‌ترين مدل‌ها در اين حوزه به شمار مي‌آيد كه اطلاعات پيشين تغييرات ميزان‌هاي بيماري در نقشه كلي و الگوي فضايي بيماري را در نظر مي‌گيرد. اين مدل‌ها دامنه گسترده‌اي را شامل مي‌شوند كه هر كدام داراي فرمول‌بندي، ويژگي‌ها، نقاط ضعف و قوت مخصوص به خود هستند. در مطالعه حاضر به تشريح و مقايسه مدل‌هاي بيزي مهم و پركاربرد گاما-پوآسون، Lognormal و BYM (Besag, York and Mollie) در بررسي خطر نسبي خودكشي در شهرستان‌هاي استان ايلام پرداخته شد. روش‌ها: پژوهش از نوع كاربردي- اكولوژيك بود. در اين پژوهش داده‌هاي خودكشي استان ايلام در سال 1386 و نيمه نخست سال 1387 مورد تحليل قرار گرفت. جهت تحليل داده‌ها از مدل‌هاي بيزي، گاما-پوآسون، Lognormal و BYM استفاده گرديد. برازش مدل‌ها به داد‌ه‌ها با استفاده از نرم‌افزار WinBUGS صورت گرفت. يافته‌ها: بر اساس برآوردهاي به دست آمده از برازش اين سه مدل، شهرستان‌هاي دره‌شهر و شيروان- چرداول به ترتيب بيشترين و كمترين خطر نسبي خودكشي را به خود اختصاص دادند. نتيجه‌گيري: با وجود تفاوت برآورد خطر نسبي در سه مدل، رتبه خطر نسبي شهرستان‌ها در هر سه مدل مشابه به دست آمد. شهرستان‌هاي استان ايلام از بيشترين تا كمترين خطر نسبي خودكشي به ترتيب دره‌شهر، ايلام، دهلران، ايوان، آبدانان، مهران، ملكشاهي و شيروان- چرداول بود. همچنين فواصل اطمينان و انحراف معيار به دست آمده از برازش اين سه مدل نيز تفاوت اندكي داشتند

Abstract Background: Disease mapping includes a set of statistical techniques that provide detailed maps of rates based on estimated incidence, prevalence, and mortality. Bayesian models are the most important models in this field. They consider prior information on changes in the disease rates in the overall map and spatial pattern of the disease. These include a broad range of models with their own formulation, characteristics, strengths, and weaknesses. In the present study we explain and compare three important and widely-used models (Gamma-Poisson and lognormal as empirical Bayesian models, and Besag, York and Mollie (BYM) as a full Bayesian model) with regard to the relative risk of suicide in the Ilam Province, Iran. Methods: In this applied, ecological research, suicide information of the Ilam Province for 2007 and first half of 2008 was analyzed using Gamma-Poisson, lognormal, and BYM Bayesian models. Models were fitted to data using WinBUGS software. Findings: Fitting the three models showed that Darrehshahr and Shirvan-Chrdavol had the highest and the lowest relative risk of suicide, respectively. Conclusion: Despite some differences in estimates, the ranks of relative risks in all three models are similar for all provinces. This result was in accordance with the results of the study by Clayton and Kaldor. The provinces from the highest to lowest relative risk of suicide are: Darrehshahr, Ilam, Dehloran, Eyvan, Abdanan, Mehran, Malekshahi, and Shirvan-Chrdavol.