تجلي تجارب صوفيانه در شعر ادونيس و سهراب سپهري

رمزگونگي و سخنان سمبليك و در مراحل بالاتر، شطحيات، يكي از ابزارهاي انتقال تجربيات ماورايي اهل تصوف بوده كه همواره در خدمت بيان انواع هنجارگريزي و كشف و شهودهاي روياگونه‌ي آنان درآمده است. ادونيس و سهراب سپهري ازجمله شاعران و انديشمنداني هستند كه رويا و تجربه هاي سوررياليستي و انديشه‌هاي صوفيانه را به صورت استعاره و رمز و مجاز در شعر خويش به كار مي گيرند. از اين ديدگاه مي توان آن ها را شاعراني روياپرداز ناميد كه در شعر آن ها رويا وسيله اي براي ورود به دنياي صوفيانه و تجارب عارفانه، مدخلي براي گام نهادن به روياهاي شاعرانه و جهاني سورريال است كه در آن، واقعيت خلق شعر به وقوع مي‌پيوندد و موسيقي نرم و رويابرانگيزي مي آفريند كه در شعر هردوي آن ها تبديل به مشخصه اي سبكي مي‌شود. اين نوشتار، به روش تحليلي- توصيفي و براساس مكتب تطبيقي آمريكايي به توصيف و تطبيق شعر ادونيس و سهراب سپهري از ديدگاه تجارب صوفيانه، نگاه عارفانه و روياگونه ي دو شاعر مي‌پردازد و ضمن معرفي مكتب آمريكا و گروه ادبي شعر لبنان، شيوه ها و بن مايه هاي اهل تصوف چون خيال و رويا، عادت‌گريزي و... را در شعر اين دو شاعر، بررسي خواهد كرد. هدف و سوال اصلي اين تحقيق، توصيف جهان پنهان ادونيس و سهراب در پس روياها و تجارب صوفيانه‌ي آن‌ها و آشكارسازي پيوند اين نگاه با انديشه هاي هنجارگريزانه و عادت شكن آن ها به شعر و روزگار خود است.

The allegorical and symbolic speeches, and in higher stages, ‘shathiyat’ have been the means of conveying supernatural experiences for Sufis, which have always helped express the kinds of their ignorance and dreamlike intuition. The mysticism and allegorical speeches have displayed and insinuated the unusual messages beyond customary human habits by nourishing from spiritual dreams and experiences from the other world which is different from material world. Adonis and Sohrab Sepehri are among poets and thinkers who applied dreamlike surreal experiences and mystic thoughts as metaphors and symbols in their poems. From this point of view, they are known as dreamy poets, who through dreams try to enter to mystic world and mystic experience. This is a step for institutionalizing poetic dreams and the surreal world where the objectivity of poem creation is shaped and a tenuous and dreamy music is created, which has become a stylistic trait in both of their poems. Through analytical-descriptive method as well as based on the American comparative school, the current research describes and compares Adonis and Sepehri from mystic experiences and dreamy thoughts point of views. In order to introduce the American school and Lebanese literary poetic group, it would study mystic motifs like dream and imagination, customs and habits, contradiction between knowledge and nature (wisdom and love), trip and so on. The main purpose and question in this research is describing the hidden world of Adonis and Sohrab behind their dreams and mystic experiences and discovering the relationship between the two and their thoughts regarding ignorance of norms and customs in their poems and epoch.