بازنگري تعاريف استخدام بديعي و كشف نمونه‌اي ناشناخته از آن در قرآن كريم

استخدام ازجمله محسّنات معنوي در علم بديع است كه علي رغم جايگاه والاي آن در اين علم، كه ناشي از نقش آفريني اين صنعت در فرآيند خلق و ايجاد چند معنا براي يك لفظ با رعايت ايجاز و اختصار بوده، از داشتن تعريفي جامع و واحد كه مورد اجماع انديشمندان عرصه ي بلاغت باشد و همه ي مصاديق شناخته شده و موارد احتمالي ناشناخته ي آن را فراگيرد، بي نصيب مانده است. نظر به اهميت و نقش اين گونه ي بديعي در درك و تبيين معاني و مفاهيم كلام فصيح عربي، اين تحقيق با مراجعه به مشهورترين آثار بديع پژوهان به بررسي و نقد ديدگاه هاي آنان درخصوص تعريف استخدام بديعي و بيان و كاستي هاي هركدام پرداخته و سپس تعريفي جامع و مانع از اين محسّنه ي معنوي مطرح كرده است. در ادامه، معروف ترين اشكال و قالب هاي موجود استخدام در آثار پيشينيان، همراه با شواهدي از نظم و نثر عربي ذكر شده است. بالاخره اين جستار با تحليل يكي از آيات قرآن كريم، براي نخستين بار قالبي ناشناخته از استخدام در اين كتاب را كشف و ارايه كرده كه در آن عطف سه اسم بر معمول (فاعل) يك عامل (فعل) سبب شده تا آن عامل در رابطه با هركدام از آن چهار معمول، معنايي متفاوت بيابد كه در اين تحقيق، تلاش شده با مراجعه به كتب لغت، اين معاني، استخراج و عرضه شود.

Estekhdam is considered as a moral beauty in rhetoric science that in spite of its high position stemmed from its creative-role in the process of creating several meanings for each word through observing briefness and brevity for each term. It lacks a unique and comprehensive definition with full consensus of rhetoric domain’s thinkers that may include all its known and unknown referents. In this research, it is firstly tried to have brief look at the history of this array association to the assembly of other rhetorical cases and then through study and criticism of the most famous definitions in this regard come to a conclusion about obtaining an integrated definition encompassing all known and unknown samples of Estekhdam in Arabic words. And finally through asserting figures and patterns emphasized by rhetorical-scholars for this moral beauty accompanied by some Arabic verse and prose evidences, for the first time an unknown form of Estekhdam far from the eyes of scholars and researchers of verbal and moral beauties of the words is being explored and then an analysis is carried out through demonstrating a rhetorical evidence from the holy Qur’an. Conjunction of three nouns on subject and verb has caused to different meanings associating with each of the four subjects. The study refers to dictionary in order to extract meanings.