اثربخشي برنامه آموزشي در ارتقاي رفتارهاي پيشگيري كننده مصرف سيگار در نوجوانان

Effectiveness of Educational Program on Promotion of Smoking Preventive Behaviors in Adolescences

مقدمه: مصرف سيگار در نوجوانان يكي از مشكلات مهم بهداشتي محسوب مي‌شود و عامل خطر مهمي براي بروز رفتارهاي پرخطر در بزرگسالي است. با توجه به شروع مصرف سيگار در سنين پايين و خطرات ناشي از آن، توجه به سطح دانش و رفتارهاي پيشگيري كننده مصرف سيگار در نوجوانان ضروري مي‌باشد. بنابراين هدف از مطالعه حاضر، تعيين اثربخشي برنامه‌هاي آموزشي در ارتقاي رفتارهاي پيشگيري كننده مصرف سيگار در نوجوانان بود. روش‌ها: اين پژوهش يك مطالعه مداخله‌اي از نوع نيمه تجربي بود كه بر روي دانش‌آموزان پسر پايه دوم راهنمايي شهر شيراز در سال 89-1388 انجام گرفت. بر اين اساس و قبل از شروع مداخله، مطالعه‌اي در اين راستا انجام شد و طبق آن 240 نفر از دانش‌آموزان از دو مدرسه به صورت تصادفي، يكي به عنوان مداخله (120 نفر) و ديگري به عنوان شاهد (120 نفر) انتخاب شدند. سپس پرسش‌نامه در اختيار آنان قرار گرفت و پس از اجراي برنامه آموزشي در گروه مداخله، داده‌هاي لازم از دو گروه جمع‌آوري گرديد و پس از ورود به نرم‌افزار SPSS نسخه 16 با استفاده از آزمون‌هاي آماري Independent t، Paired t، McNemar و 2? مورد تجزيه و تحليل قرار گرفت. يافته‌ها: ميانگين نمره آگاهي از عوارض و پيامدهاي مصرف سيگار بعد از مداخله آموزشي در گروه مداخله نسبت به گروه شاهد افزايش معني‌داري داشت (001/0 > P). همچنين ميانگين نمره رفتارهاي پيشگيري كننده مصرف سيگار در گروه مداخله بعد از برنامه آموزشي افزايش معني‌دار آماري را نشان داد (001/0 > P). نتيجه‌گيري: با توجه به نتايج مطالعه، بايد برنامه‌هاي آموزشي مناسبي در جهت تقويت رفتارهاي پيشگيري كننده مصرف سيگار براي پيشگيري و كنترل مصرف دخانيات در سنين پايين‌تر در نظر گرفته شود.

Background: Smoking in adolescent is an important health issue. It is a serious high-risk factor for other risk behaviors in later adulthood. Regarding the start of smoking in lower ages and also the relative risks, giving attention to the level of knowledge and preventive behaviors of smoking is important in adolescents. Therefore, the present study aimed to determine the effectiveness of educational program on promotion of smoking preventive behaviors in adolescences. Methods: A quasi-experimental study was carried out in the secondary school male students (2nd grade) of Shiraz, Iran in academic years 2009-2010. Before starting the study, a baseline study was carried out and two schools were selected; then a total number of 240 students were randomly selected for the intervention (n = 120) and the control (n = 120) groups. A questionnaire was designed for the prevention group, and then the data were collected after two months in both groups. Data were analyzed using independent t-tests, paired t-test, McNemar’s test and chi-square test. Findings: The results showed that educational intervention had a significant effect on intervention group’s average response for knowledge of smoking side-effects (P < 0.0001) in addition to average response for the preventive behaviors (P < 0.0001). Conclusion: Given these findings, educational programs must be applied for promotion of smoking preventive behaviors for controlling and prevention of tobacco use among adolescents.