عوامل مرتبط با مصرف سيگار بر اساس سازه‌هاي مدل اعتقاد بهداشتي در دانش‌آموزان پسر مقطع پيش‌دانشگاهي شهر اصفهان

Factors Associated with Cigarette Smoking Based on Constructs of Health Belief Model in Pre-University Students in 2011 in Isfahan, Iran

مقدمه: هدف از اين مطالعه، تعيين ارتباط بين سازه‌هاي مدل اعتقاد بهداشتي (حساسيت درك شده، موانع درك شده، منافع درك شده، خودكارامدي درك شده و راهنما براي عمل) و مصرف سيگار در ميان دانش‌آموزان پسر مقطع پيش‌دانشگاهي شهر اصفهان بود. روش‌ها: مطالعه توصيفي- تحليلي حاضر به شيوه مقطعي بر روي 382 نفر از دانش‌آموزان پسر شهر اصفهان در سال 1390 انجام شد. در اين مطالعه، آزمودني‌ها از ميان 8 مدرسه در سطح شهر اصفهان به شيوه تصادفي سيستماتيك انتخاب شدند. ابزار جمع‌آوري اطلاعات، پرسش‌نامه محقق ساخته بر اساس مدل اعتقاد بهداشتي بود. براي تحليل داده‌ها از نرم‌افزار SPSS نسخه 18، آمار توصيفي و آزمون‌هاي 2c و Independent t استفاده شد. يافته‌ها: ميانگين سني دانش‌آموزان 62/0 ± 72/17 سال بود. در كل 2/7 درصد از آزمودني‌ها در طول 30 روز گذشته سيگار كشيده بودند و 7/32 درصد از آن‌ها در طول زندگي خود تجربه مصرف سيگار را داشتند. نتايج آزمون t نشان داد كه تفاوت آماري معني‌داري بين حساسيت درك شده (03/0 = P)، منافع درك شده (01/0 = P)، خودكارامدي درك شده (001/0 = P) بين افراد سيگاري و غير سيگاري وجود داشت. نتيجه‌گيري: نتايج اين مطالعه نشان داد كه بين سازه‌هاي مدل اعتقاد بهداشتي و مصرف سيگار در افراد مورد مطالعه ارتباط معني‌دار آماري وجود دارد. بنابراين انتظار مي‌رود توسعه برنامه‌هاي پيشگيري كننده از مصرف سيگار و يا برنامه‌هاي آموزشي با تمركز بر سازه‌هاي مدل اعتقاد بهداشتي در اين زمينه مفيد واقع گردد.

Background: The present study aimed to determine the association between constructs of the health belief model (HBM) (i.e. perceived susceptibility to smoking health-related problems, perceived barriers to non-smoking, perceived benefits of non-smoking, and perceived self-efficacy to non-smoking and cues to action of non-smoking) and cigarette smoking among male pre-university students. Methods: A cross-sectional survey of 382 pre-university students was conducted in Isfahan, Iran in 2011. The sampling method was systematic randomized and students were selected from eight schools. The instrument was developed by the researchers based on the HBM. Statistical analysis was carried out using chi square and independent t-tests. Findings: The mean age of students was 17.72 ± 0.62 years. In total, 7.2% of the subjects reported smoking in the past 30 days and 32.7% of them also reported ever having smoked in their lifetime. Results of t-test showed that there were significant differences in knowledge, perceived susceptibility (P = 0.03), benefits (P = 0.01), self-efficacy (P < 0.01) and cues to action (P = 0.07) between smokers and non-smokers. Conclusion: The results suggested that constructs of HBM can be incorporated when examining the predictors of cigarette smoking and developing smoking preventive programs among pre-university students. In addition, with a better understanding of factors affecting this complex behavior (cigarette smoking), it can be a useful step to reduce rate of mortality, costs, and improve community health outcomes.