شبه وند شدگي

Affixoidization

دستوري­شدگي، فرآيند تكوين اجزا نقشي از اجزا واژگاني است. از آنجا كه اجزا نقشي، مفاهيمي بسيار كلي و انتزاعي دارند، تغيير در معنا، يكي از مهم­ترين عوامل موثر در اين فرايند قلمداد مي­گردد. بسياري از متخصصين دستوري­شدگي بر اين باورند كه تغيير معنا در دستوري­شدگي از نوع تغيير استعاري است؛ بدين معنا كه كلمات با معناي عيني براي بازنمون مفاهيم انتزاعي به كار گرفته مي­شوند. چنين تحولي در معنا، براساس تغيير حوزه­هاي مفهومي، از جمله زمان، مكان، شخص، شي­ و كيفيت صورت مي­گيرد. مفهوم­سازي حوزه­هاي انتزاعي بر اساس حوزه­هاي عيني به ايجاد صورت­هاي زباني جديد براي بيان مفاهيم دستوري مي­انجا­مد. در اين مقاله سعي داريم نشان دهيم كه در ساخت بعضي از كلمات مركب، اجزا واژگاني با تغيير استعاري در معنا، عملكردي شبيه به وندها از خود به نمايش مي­گذارند؛ بدين معنا كه با انتزاعي­تر شدن به وسيله بسط استعاري، ويژگي­هاي مخصوص وندها، چون زايايي و پيش بيني پذيري را كسب مي­كنند. در اين تغيير ما با نوعي گذار از حوزه واژگان به حوزه دستور روبرو هستيم. به عبارت ديگر فرايند دستوري شدگي موجب تغيير عنصر واژگاني و تبديل آن به عناصر شبه­وند مي­شود.

Grammaticalization is a process through which lexical items change into grammatical items, or grammatical items acquire more grammatical properties. Generally speaking, in grammaticalization, the direction of change is from lexicon to grammar. This development is accompanied by a change in meaning. One of the widespread meaning changes in grammaticalizaton is metaphorical extension. In this change, words with original concrete meanings are used to represent abstract concepts. This is done by changes in conceptual domains, including time, place, person, thing and quality domains. Conceptualization of abstract domains on the basis of concrete domains results in creation of forms denoting grammatical concepts. In this article, efforts are made to illustrate the role of metaphorical extension, in affixoidization of some classes of lexical items in Persian compounds. In affixiodation, the original independent lexical items acquire some defining characteristics of affixes, like productivity and predictability. Here, one can see a movement from lexicon to grammar, which is fully compatible with process of grammaticalization; therefore, one can conclude that affixoidization is one of the important contributions of grammaticalization in morphology of a language like Persian