بررسي تطبيقي خوشه همخواني آغازين در زبان فارسي و عربي

A Comparative Study of Word Initial Consonant Clusters in Persian and Arabic

زبان‌شناسان اتفاق­ نظر دارند كه در زبان عربي، همچون ديگر زبان‌هاي سامي، خوشه همخواني آغازين وجود ندارد كه از آن با تعبير «عدم ابتدا به ساكن» ياد كرده‌اند. اين در حالي است كه خوشه همخواني آغازين در زبان فارسي پيش از اسلام به طور قطع وجود داشته است. در اين نوشته كوشيده‌ايم كه با توجه به تماس ديرپاي زبان عربي و فارسي به دو موضوع زير بپردازيم؛ نخست اينكه زبان عربي در صورت وام‌گيري واژگان فارسي داراي خوشه همخواني آغازين چه رفتاري نشان داده و چه تغييري در اين واژگان ايجاد كرده است. به عنوان نمونه، دو واژه «كليد» و «سْتبرگ» را كه هر دو پيش از اسلام وارد عربي شده، بررسي كرده‌ايم. دوم اين كه آيا وزن عروضي فارسي، در تحول خوشه همخواني آغازين و شكستن آن نقشي داشته است؟ بررسي اشعار سده‌هاي اوليه فارسي دري شواهدي درباره چگونگي تحول خوشه­ هاي همخواني آغازين در اختيار ما مي‌گذارد.

Linguists agree that there are no initial consonant clusters in Arabic, i.e. words cannot begin with consecutive consonants. However, Persian is evidenced to have had initial consonant clusters in the Pre-Islamic period. Considering the long term linguistic contact between Arabic and Persian, this paper attempts to investigate the following questions from a comparative linguistics perspective. First, in case of borrowing, what has Arabic done to Persian loanwords beginning with consonant clusters? To answer this, we have studied two Persian words, namely ʹklidʹ and ʹstabragʹ, which are borrowed into Arabic in the pre-Islamic period. Secondly, has the prosodic meter of modern Persian played a role in the evolution and disappearance of Old and Middle-Persian initial consonant clusters? An investigation of early modern Persian poetry gives evidence as to how the initial consonant clusters had been broken and points at the possibility of positing the evolution to have been spread from poetry.