انتخاب و اولويت‌‌بندي گونه‌‌هاي گياهي مناسب براي احياي زمين معدني به روش شباهت به گزينه ايده‌‌‌‌آل فازي (مطالعه موردي: معدن سنگ آهن چادرملو بافق يزد)

Selection and prioritization of suitable plant species for mine land reclamation using fuzzy TOPSIS method Case study: Chadormaloo Iron Ore Mine, Bafgh, Yazd Province

گياهان به‌‌عنوان يكي از اجزاي مهم در بخش زنده اكوسيستمهاي مرتعي روابط تنگاتنگي با ديگر اجزاي آنها دارند. حفاظت، احيا و توسعه پايدار در بخش منابع طبيعي مستلزم شناخت هرچه بيشتر اين روابط مي‌باشد. انتخاب گونه‌‌هاي گياهي براي منطقه معدني در مناطق خشك، از روشهاي مناسب احياي زمين معدن و پيرامون آن و حفظ محيط‌زيست طبيعي است. معدن سنگ آهن چادرملو در ناحيه كويري شهر بافق از استان يزد قرار دارد. براي انتخاب گياهان مناسب براي بازسازي معدن و كاشت گياهان در اين منطقه، ابتدا بر اساس سازگاري گياهان با شرايط اقليمي و آب و هوا و خاك ناحيه، چند گونه گياهي انتخاب شده و معيارهاي مختلف در نظر گرفته شد كه چشم‌‌انداز منطقه، مقاومت در برابر بيماري و حشرات، قدرت و نحوه رشد، دسترسي به گونه گياهي، بازدهي اقتصادي، حفاظت از خاك و ذخيره آب، جلوگيري از انواع آلودگيها مي‌‌باشند و بعد با مقايسه بين معيارها و گزينه‌‌ها با كمك قضاوتهاي شفاهي كارشناسان با روش شباهت به گزينه ايده‌‌آل فازي، امتيازات مشخص شده و اولويت‌‌بندي بين گونه‌‌هاي گياهي انجام شد. در نهايت به‌‌ترتيب درمنه دشتي (Artemisia sieberi)، انواع بوته‌‌هاي شور (Halophyte plant)، گياه سالسولاي يزدي (Salsola yazdiana) (رندوك) و درختچه قيچZygophyllum eurypterum) )، بيشترين سازگاري را با شرايط موجود داشتند. واژه‌‌هاي كليدي: انتخاب گونه‌‌هاي گياهي، معدن سنگ آهن چادرملو، روش شباهت به گزينه ايده‌‌آل فازي، درمنه دشتي (Artemisia sieberi)

Plant species are considered as one of the important biotic components of rangeland ecosystems, having close relationship with other components. Protection, rehabilitation and sustainable development of natural resources require further understanding of these relationships. The selection of plant species for mining area in arid regions is a suitable method for mine land reclamation and its surroundings to protect the natural environment. Chadormaloo Iron Ore Mine is located in a desert area of Bafgh city of Yaz province. Plant species were selected on the basis of plant adaptation to climate and soil conditions and different criteria were considered including regional perspective, disease and insect resistance, strength and growth, availability of plant species, economic efficiency, soil and water preservation, and prevention of pollutants. And then, scores were identified using fuzzy TOPSIS method through comparing the criteria and options with the aid of expertsʹ verbal judgments. According to the results, Artemisia sieberi, halophytes, Salsola yazdiana, and Zygophyllum eurypterum showed maximum adaptation to current conditions. Key words: Selection of plant species, Chadormaloo iron ore mine, fuzzy TOPSIS method, Artemisia sieberi