فرهنگ بزرگداشت دانشمندان مهاجر و مسافر در شهرهاي اسلامي (پيش از حمله مغول)

Culture of Honoring the Emigrating and Traveling Scientists in Islamic Cities (Before the Mongol Invasion)

مسلمانان كه در سده هاي نخستين هجري و پيش از سلطه مغولان بر سرزمين هاي اسلامي، بخش وسيعي از مناطق آباد و مسكون جهان را در دست داشتند، شهرهاي بسياري ساختند و در سايه تعاليم اسلامي، در اين مناطق صاحب فرهنگ و تمدن ممتازي شدند كه صفت برجسته آن اسلاميت بود و در زمان خود نظير نداشت. يكي از جلوه هاي اين فرهنگ ارزشمند و ستون اصلي تمدن اسلامي، توجه به علم و دانش و به تبع آن بزرگداشت دانشمندان بود. دانشمندان مسلمانِ بسياري در اين گستره وسيع، پيوسته در سفر و مهاجرت بودند و از شهري به شهر ديگر مي رفتند. اين مقاله بر آن است تا با روش تحليل تاريخي و ارايه نمونه هايي از گزارشهاي تاريخي مورخان مسلمان، ضمن اشاره به اهداف و انگيزه هاي مسافرت هاي دانشمندان، نشان دهد كه بزرگداشت دانشمندان مهاجر و مسافر كه نتيجه آموزه هاي ديني بود، به عنوان بخشي از فرهنگ اسلامي، نزد مسلمانان نهادينه شده بود و شيوه هاي برخورد آنان را با دانشمندان مهاجر، شكل و جهت مي داد.

The Muslims who, in the early centuries of A.H. and before the Mongol domination over the Islamic land, possessed a vast part of the world’s prosperous and residential regions, constructed many cities and in light of Islamic teachings, held a premium culture and civilization, whose eminent feature was its Islamization, which was matchless in its own time. One of the manifestations of this precious culture and the main pillar of Islamic civilization is its consideration of knowledge and science followed by honoring the scientists. Many Muslim scientists were constantly traveling and emigrating from city to city in such a wide expanse. With a historico-analytical approach and presentation of examples of historical reports of the Muslim historian, this article, while referring to their goal and motivation of the scientists’ travels, intends to show that honoring the emigrating and travelling scientists resulting from religious teachings, as a part of Islamic culture, was institutionalized with the Muslims and formed the procedure of their encounter with the emigrating scientists.