عليّت ارسطويي يا تبيين ارسطويي

Aristotle’s Causality or Aristotle’s Explanation

فلاسفه علم در عصر حاضر معتقدند كلمه علت (cause) كه در ترجمه‏هاي آثار ارسطو وجود دارد اشتباه است و هيچ‏گاه منظور ارسطو از معادل يوناني اين كلمه (aitia, aition)، آن چيزي نبوده كه فلاسفه اسلامي و بعد، فلاسفه مدرسي مي‏فهميدند و واژه علت يا causeرا به‏جاي آن برگزيده‏اند. به اعتقاد آنها ارسطو تنها به فكر تبيين چگونگي پيدايش پديده‏هاي عالم بوده و كاري به علل فراطبيعي پيدايش اين پديده‏ها نداشته است؛ ازاين‏رو علت نزد او چيزي جز تبيين نبوده است و علل چهارگانه، تبيين‏هاي چهارگانه‏اي هستند كه ارسطو از آنها استفاده مي‏كند تا پيدايش، حركت و دگرگوني را تبيين كند. اين دسته از فلاسفه با تغيير اصطلاح علت به تبيين درصدد اصلاح سو فهم‏هاي حاصل از انديشه ارسطو هستند. با بررسي آثار ارسطو و نيز نواقصي كه در نظريه تبيين وجود دارد به‏خوبي مي‏توان نادرستي سخن فلاسفه علم را ثابت كرد و نشان داد كه ارسطو نه‏تنها به تحليل چگونگي پيدايش نظر داشته است، چرايي پيدايش نيز برايش بسيار مهم بوده است.

The philosophers of science believe, in the present age, that the word ‘cause’ used in the translations of Aristotle’s works is erroneous; and that he never meant, by the Greek word ‘aition/ aitia’, what understood by the Muslim philosophers, and later by scholastic philosophers, who used the word ‘cause’ for it. The philosophers of science believe that Aristotle was just thinking of explaining the way different phenomena emerged, and he had nothing to do with the supernatural causes for those phenomena. Thus, ‘cause’ for him was nothing but explanation, and the four causes are the four explanations used by Aristotle to explain the emergence, movement and alteration. These philosophers have used ‘explanation’ instead of ‘cause’ to correct the misunderstandings resulted from Aristotle’s thought. By studying Aristotle’s works as well as the deficiencies in the theory of ‘explanation’, we may well prove the inaccuracy of the idea suggested by the philosophers of science and show that Aristotle not only wished to analyze the quality of genesis, but also cared about the reason for it.