باز خواني پديده نسخ از نگاه ابوزيد

Reappraisal of the Abrogation Phenomenon from Abu Zayd’s Point of View

دكتر نصر حامد ابو زيد از نو انديشان ديني است كه در زمينه علوم قرآني ديدگاه‌هايي متفاوت از آرا پيشينيان ارايه كرده است. نسخ‌پژوهي يكي از عرصه‌هايي است كه وي در سير مطالعات قرآني خويش بدان نظر داشته و اين نگاه، با تطوّر انديشه وي در گذر زمان، تغيير پذيرفته است. اين مقاله در پي آن است كه با دنبال نمودن جريان نسخ‌پژوهي ابو زيد از مرحله «قرآن به مثابه نص» تا مرحله «قرآن به مثابه گفتمان»، تطوّرات ديدگاه وي در اين باب را به ترسيم كشد. هم چنين نقد و ارزيابي مختصر چالش‌هاي موجود در نسخ‌پژوهي ابو زيد از ديگر اهداف اين نگاشته است.

Dr. Nasr Hamid Abu Zayd is a forward-looking thinker, who has presented viewpoints on the Qur’anic sciences different from those of the earlier scholars. Studies on abrogation is one of the areas that he has taken into consideration in his course of Qur’anic studies. However, this outlook has changed over time with the transformation of his thinking. By following the course of Abu Zayd’s studies on abrogation from the stage of “the Qur’an as nass” (textual literature) to the stage of “the Qur’an as discourse”, this article seeks to delineate the transformation of his viewpoint in this respect. Among other purposes of this writing is a brief critique and evaluation of challenges existing in Abu Zayd’s studies on abrogation.