مقايسه تنوع و غناي گونه اي در سه سطح بهره برداري مراتع پارك ملي خبر و مناطق همجوار

Comparison of plant diversity and species richness under three level of utilization in rangelands of Khabr National Park and vicinities

اعمال مديريت صحيح و كارآمد اكوسيستم هاي مرتعي مستلزم داشتن اطلاعات كافي از ميزان شدت چرا و تاثير آن بر تنوع و غناي گونه اي مراتع است. اين مطالعه به منظور مقايسه تنوع و غناي گونه اي سه منطقه مرجع، كليد و بحراني در بخشي از مراتع پارك ملي خبر و مناطق همجوار با مساحتي معادل 6000 هكتار انجام شد. در اين تحقيق، تنوع گياهي با استفاده از شاخص شانون در نرم‌افزار Statistical methodology و غناي گونه اي با استفاده از نرم‌افزار RAREFRAC.BAS بررسي شد. به اين ترتيب كه در 120 پلات 5/0×1 متري براي شمارش تعداد گونه و همچنين تعداد 120 پلات ديگر با ابعاد 5/1×2 متر براي تعيين درصد تاج پوشش گياهي به روش سيستماتيك- تصادفي، در سه منطقه انتخاب شده مرجع، كليد و بحراني بررسي شد. اميد رياضي غناي گونه اي مناطق مرجع، كليد و بحراني به‌ترتيب برابر با 32، 24 و 14 تعيين شد. در نتيجه غناي گونه اي از رابطه مرجع > كليد > بحراني پيروي مي كند. ميانگين ضرايب به دست آمده از شاخص شانون در منطقه مرجع برابر با 9662/1، در منطقه كليد برابر با 826/1 و در منطقه بحراني برابر با 052/1 شد، در نتيجه تنوع گياهي در مناطق مرجع و كليد داراي تفاوت معني داري در سطح 5 درصد نيست، در حالي‌كه منطقه بحراني با هر يك از مناطق مرجع و كليد از نظر تنوع گونه اي تفاوت معني‌دار دارد. در منطقه بحراني به دليل چراي مفرط و خارج از فصل، تنوع گونه اي به شدت كاهش يافته و از ميزان خوشخوراكي گياهان كاسته شده است.

Proper and efficient management of range ecosystems requires adequate knowledge on grazing intensity and its effects on plant diversity. To compare the plant diversity at reference (RA), key (KA) and, critical (CA) areas of Khabr National Park and vicinities, this study was conducted on an area of 6000 hectares. Plant diversity was determined by using Shannon Index and species richness was determined by rarefaction method. To count species number in 3 locations of RA, KA, and CA, 120 plots of 1 by 0.5 m, and to estimate canopy cover, 120 plots of 2 by 1.5 were used by systematic-random sampling. Expected species richness were 32, 24, and 14 for these areas to provide inequalities of RA > KA > CA. The mean coefficients of Shannon Index was 1.97 in RA, 1.83 in KA, and 1.05 in CA, so diversities of RA and KA were not significant (p > 0.05) and both of these areas were significantly different from CA (p < 0.05). The species richness in CA was declined considerably due to overgrazing and improper seasonal grazing. Also the proportion of unpalatable species was increased in this area