آثار شدت هاي مختلف برداشت بر برخي ويژگي هاي رويشي و زايشي گونه Boiss. Bromus tomentellus در منطقه سارال كردستان

Effects of different clipping intensities on some vegetative and generative attributes of Bromus tomentellus Boiss. in Saral area -Kurdistan province, Iran

توليد اطلاعات پايه و شناخت عناصر اصلي اكوسيستم مرتعي نياز اساسي هر نوع مديريتي در اين عرصه هاست. اين پژوهش جزو اولين تلاش هايي است كه براي تعيين ميزان آسيب پذيري يا مقاومت گونه هاي كليدي در برابر چراي دام در منطقه سارال كردستان انجام شده است. براي سنجش اثرات قطع (چراي شبيه سازي‌شده) بر روي گونه مهم مرتعي Bromus tomentellus، قبل از آغاز فصل رويشي سال 1386 اقدام به محصور كردن قطعه اي نيم هكتاري مرتع در سامان زردوان سارال شد. در اين قرق تحقيقاتي 160 پايه از گونه ذكرشده به صورت كاملاً تصادفي انتخاب شد و هر 10 پايه به تيمارهاي قطع توليد از طريق چشمي به ميزان هاي صفر، 25، 50 و 75 درصد اختصاص داده شد. تيمارهاي قطع در سه تكرار و با فاصله يك ماه صورت گرفت و براي محاسبه درصد دقيق توليد برداشت شده، پس از خشك كردن در هواي آزاد توزين شدند. به همين منظور، توليد تمامي پايه ها (بجز كنترل ها) در آخر فصل رويشي برداشت شدند. به مدت چهار سال و هر ساله اقدام به اندازه گيري يا برآورد چشمي ويژگي-هاي بنيه و شادابي، مرگ و مير، ارتفاع، توليد و تعداد ساقه زايشي در تمامي پايه ها شد. با استفاده از طرح آماري كرت هاي خرد شده در زمان، تجزيه داده ها انجام شد. طي اين چهار سال، هيچ مورد مرگ و ميري در ميان 160 پايه انتخابي ديده نشد. در تمامي اين ويژگي ها، تيمار قطع سبك از تمامي تيمارها و حتي از تيمار كنترل با اختلاف زياد (01/0? P) پيشي گرفته است. در تمامي سال ها، ارتفاع در برداشت سبك بيش از كنترل بود و فقط در سال هاي اول و آخر تيمار هم طبقه داشت. به طور كلي و با توجه به تغييرات مديريتي و محيطي موثر بر اين گونه مرتعي، مي توان بيان كرد كه چراي دام تا كمتر از 40 تا 50 درصد از وزن رويش سالانه حتي در سال هاي خشك سالي هم ضامن بقاي گونه B. tomentellus در منطقه سارال كردستان خواهد بود، اما برداشت گياه تا مرز 75 درصد هم در سال هاي عادي ظاهراً به گياه آسيبي نمي رساند.

This study aimed to determine vulnerability or persistence of Bromus tomentellus in response to grazing in Saral rangeland. To assess the effects of clipping (simulated grazing) on B. tomentellus, a 0.5 ha exclosure was established before 2007 growing season in Zardawan site. 160 plants were selected randomly inside of the exclosure in which 10 replications were allocated to each treatment. Clipping treatments included control, 25, 50 and 75 percent of annual growth. Clippings were conducted every month during three months of grazing season. Plant materials were air dried and weighted. At the end of growing season, the remaining above ground plant production were clipped except in control treatment and weighted to calculate the intensity of grazing. Vigor, mortality, plant maximum height, yield, and reproductive shoot number were observed or measured during 4 years of experiment. No mortality was observed among 60selected bunches. An in time Split plot design was employed to analysis the data. In quantitative characteristics Light removal of plant material significantly was higher than other treatments.(P ? 0.01). Generally it can be concluded that 40 to 50 percent of annual yield removal is safe for persistence and health of B. tomentellus in Saral and other areas with similar climate and soil conditions.