كاربرد الگوي اعتقاد سلامتي در برنامه آموزشي و تاثير آن بر آگاهي و نگرش زنان از روش‌هاي غربال‌گري سرطان پستان

Using of Health Belief Model in Educational Based Program and Its Effect on Knowledge and Attitudes of Women on Breast Cancer Screening

مقدمه: سرطان پستان شايع‌ترين عامل مرگ و مير ناشي از سرطان در بين زنان در سراسر جهان است. اين بيماري زنان ايراني را حداقل 10 سال جوان‌تر از زنان ديگر، در كشورهاي توسعه يافته گرفتار مي‌كند. تشخيص زودرس از طريق غربال‌گري تنها روش در دسترس براي زنان است. الگوي اعتقاد سلامتي يكي از الگوهايي است كه به ارزش‌ها و اعتقادات افراد در ارتباط با سلامتي تمركز دارد، به طور گسترده براي تبيين رفتارهاي غربال‌گري افراد مورد استفاده قرار مي‌گيرد. روش‌ها: در اين مطالعه مداخله‌اي تعداد 180 نفر از زنان مراجعه كننده به مراكز بهداشتي درماني از طريق نمونه‌گيري تصادفي انتخاب شده، به دو گروه شاهد و مورد تقسيم شدند و با استفاده از پرسش‌نامه خود ساخته مورد مصاحبه قرار گرفتند. پرسش‌نامه حاوي اطلاعات دموگرافيك، آگاهي از بيماري سرطان پستان، روش‌هاي غربال‌گري سرطان پستان (خود آزمايي سرطان پستان، معاينات باليني توسط پزشك و ماموگرافي) و نگرش كه بر اساس چارچوب الگوي اعتقاد سلامتي (حساسيت، شدت، موانع و منافع درك شده) تنظيم شده بود. در مرحله اول مداخله آموزشي پس از جمع‌آوري داده‌هاي اوليه انجام گرديد كه در مرحله دوم مجددا يك ماه پس از مداخله اطلاعات از هر دو گروه جمع‌آوري شد. داده‌ها با استفاده از آزمون t تست مورد تحليل قرار گرفت. يافته‌ها: ميانگين سن زنان در اين مطالعه در گروه مورد و شاهد به ترتيب (96/11) 45/35 و (47/10) 45/36 بود. بر اساس نتايج به دست آمده ميانگين آگاهي و تمام اجزاي الگوي اعتقاد به سلامتي بعد از مداخله افزايش معني‌دار داشته است (001/0 < P). موانع درك شده از بين اين اجزا افزايش ميانگين بالاتري را داشته است. نتيجه‌گيري: اين مطالعه نياز به ارايه برنامه‌هاي آموزشي آگاهي بخش از سرطان پستان در زنان را ضروري مي‌داند. نتايج اين مطالعه بر برنامه‌هاي آموزشي و ارتقا دهنده سياست‌هاي سلامت عمومي زنان را مورد تاكيد قرار مي‌دهد.

Abstract Background: Breast cancer is one of the most common causes mortality by cancer among women worldwide. Breast cancer affects Iranian women at least one decade younger than their counterparts in developed countries. Early detection of breast cancer through screening is the only option available to women. The Health Belief Model is one of the models asserting values and beliefs about health that has been widely used to explain screening behavior. Methods: In this interventional study 180 women who referred to the Health Center for health services, were participated (randomized sampling) in the study and allocated to case and control groups. They were interviewed by a self-administered questionnaire. The questionnaire which contained demographic variables and questions about knowledge of breast cancer, screening methods of breast cancer (Breast Self Examination, Clinical Breast Examination and mammography) and attitudes was based on the Health Belief Model (susceptibility, severity, barriers and benefit perceived). In the first stage, educational Intervention was performed after data was collected by the questionnaire and in the second stage (after one month) data was collected and analyzed by using of t-test. Findings: The mean age of women in case and control groups was respectively 35.45(11.96) and 36.45(10.47). Results showed that the mean score of knowledge and all constructs of the Health Belief Model in the experimental group increased after the educational intervention in comparison with the control group (P < 0/001). Perceived barriers had the highest mean among other constructs after the educational intervention. Conclusion: This study shows the necessity to organize a series of health education programs to enlighten women about breast cancer. Our results highlight the health education, promotional campaigns and public health policy aimed at these underrepresented groups.