طراحي سامانه تجزيه و تحليل خطر و نقاط كنترل بحراني در سيستم تامين و توزيع آب آشاميدني اصفهان از منبع تا نقطه مصرف

Designing Hazard Analysis and Critical Control Point System in Drinking Water Supply System of Isfahan, Iran from Resource to Endpoint

مقدمه: تامين آب سالم و بهداشتي از نيازهاي اساسي افراد هر اجتماعي محسوب مي‌گردد و تنها با مديريت پيش‌گيرانه و جامع در برنامه ايمني آب آشاميدني مانند سيستم HACCP امكان‌پذير خواهد بود. HACCP ((Hazard Analysis Critical Control Point يك سيستم كنترل فرايند پذيرفته شده بين‌المللي است كه شامل تشخيص و تعيين خصوصيات عوامل خطرساز بر روي محصول مورد فرايند و پيش‌بيني و اجراي اقدامات كنترلي جهت نگهداري و حفظ كيفيت مطلوب محصول در طول فرايند توليد از منبع تا نقطه مصرف است. هدف از انجام اين تحقيق، طراحي يك الگو و چارچوب جامع مديريت خطر بر اساس روش HACCP، به عنوان روشي براي مديريت كيفيت آب آشاميدني شهر اصفهان مي‌باشد. روش‌ها: طي اين طرح مهم‌ترين خطرات و رويدادهاي خطرناك تاثيرگذار بر كيفيت آب در هر سه مقطع آب خام (رودخانه زاينده‌رود)، تصفيه‌خانه بابا شيخ‌علي و سيستم توزيع آب آشاميدني شهر اصفهان مورد پيش‌بيني، شناسايي و تجزيه و تحليل قرار گرفت و در قالب هفت اصل سامانه HACCP راهكارها و اقدامات عملي جهت پايش، كنترل و محدودسازي اين خطرات در مراحل مختلف ارايه شده است. اطلاعات مورد نياز از طريق بازديدهاي ميداني صورت گرفته در محدوده مورد مطالعه و نيز از طريق سازمان‌هاي مرتبط به دست آمد. يافته‌ها: نتايج حاصل از اين تحقيق، حاكي از پتانسيل ايجاد خطرات مختلف حاصل از تغييرات مقطعي كيفيت آب مورد تصفيه در اثر تغييرات فصلي، تخليه آلاينده‌هاي مختلف به خصوص توسط جوامع روستايي و مراكز تفريحي حاشيه زاينده‌رود، حوادث طبيعي و غير مترقبه، حوادث عمدي و خراب‌كارانه، عدم راهبري صحيح فرايندهاي فعلي و نيز عدم متناسب‌سازي فرايندهاي تصفيه، وسعت و قدمت بالاي شبكه توزيع آب آشاميدني اصفهان مي‌باشد. نتيجه‌گيري: از اين رو جهت دستيابي به آب آشاميدني مطلوب و با كيفيت بالا، لزوم كنترل تخليه آلاينده‌ها در بالا دست آبگير با توجه به روند رو به افزايش ميزان آلودگي آب زاينده‌رود، متناسب‌سازي فرايندهاي تصفيه موجود و حفظ كيفيت آب آشاميدني در سيستم توزيع، ضروري مي‌باشد.

Abstract Background: Provision of safe drinking water is one of the basic needs of every society which will be possible only through preventive and comprehensive management of drinking water security programs such as Hazard Analysis Critical Control Point (HACCP). HACCP is an internationally accepted process control system which includes recognition and determination of the risk factors properties over the under-process product. It also includes prediction and implementation of control measures to preserve and keep the ideal quality of product during the production process from supply to consumption. This study aimed to design a comprehensive risk management framework according to HACCP system as a method to manage the quality of drinking water in Isfahan, Iran. Methods: In this research, the most important risks and risky events affecting water quality in all of the three sections of raw water (Zayandehroud River), Baba Sheikh Ali water treatment plant, and Isfahanʹs drinking water distribution system were predicted, identified, and analyzed. Practical solutions and measures for the protection, control, and limitation of the risks in different phases from water supply to consumption point were presented in the form of seven principles of the HACCP system. Required information was obtained through field inspections in the study area and also through related organizations. Findings: In this research, a potential of various hazards was found due to sectional changes in water quality during treatment process. Such changes might in turn be a result of seasonal changes, discharge of various pollutants, especially by rural communities and sport areas in banks of Zayandehroud River, natural and sudden accidents, subversive accidents, incomplete operation and inappropriate current treatment processes, and high area and age of Isfahan water distribution system. Conclusion: In order to reach ideal and high-quality drinking water, it is necessary to control the discharge of pollutants into the upper hand water of the penstock. In addition, considering the increasing trend of Zayandehroud River pollution, proportionate treatment processes in the water treatment plant and preserving the quality of water through the whole distribution system of the city seem necessary.