تركيه و بحران سوريه؛ از ميانجيگري تا حمايت از مخالفان دولت

Turkey and Syria crisis; from mediation to support of the Syrian opposition

تركيه ي عثماني و بلاد شام قرن ها ارتباط نزديك و مداومي با هم داشتند تا اين كه به قدرت رسيدن «آتاتورك» در تركيه و تعيين حدود سوريه ي جديد به دست استعمار فرانسه باعث جدايي اين دو كشور شد. تحولات پس از جنگ جهاني دوم ، تركيه و سوريه را به دو مسير مختلف سوق داد و در سال هاي بعد فاصله ي آنها بيشتر شد. روابط دو جانبه ي تركيه و سوريه تا سال هاي آغازين قرن21 تحت تاثير سه اختلاف عمده بر سر كردها، تقسيم آب دجله و فرات و اختلاف ارضي بر سر منطقه ي «هاتاي» فراز و نشيب هاي زيادي را طي كرده است و حتي دو كشور تا مرز درگيري نظامي نيز پيش رفتند. با به قدرت رسيدن حزب عدالت و توسعه در تركيه در سال 2002 و تغيير در نگرش سياست خارجي منطقه اي اين كشور،روابط با سوريه رو به بهبود گذاشت. اما از سال 2011 ميلادي به بعد ، سوريه با بحران هاي داخلي و ناآرامي مواجه شد . سياست خارجي تركيه در قبال اين بحران ها از ميانجيگري تا مداخله در نوسان بوده است.پژوهش حاضر درصدد تبيين سياست خارجي تركيه در قبال تحولات سوريه، بر اساس دكترين عثمان گرايي جديد حزب عدالت و توسعه مي باشد. يافته هاي پژوهش بيانگر اين مهم است كه تركيه اگرچه در آغاز ، در صدد حل مسالمت آميز بحران از طريق انجام اصلاحات داخلي توسط حكومت سوريه بود ، اما پس از مدتي برخي عوامل منطقه اي و فرامنطقه اي باعث شد تا تركيه با فاصله گرفتن از سياست ميانجيگري، به صورت علني از مخالفان رژيم سوريه حمايت كند و خواهان تغيير نظام سياسي در اين كشور گردد. به نظر مي رسد نگراني تركيه از آينده ي رژيم سياسي سوريه همراه با تلاش اين كشور به منظور استفاده ي ابزاري از تحولات سوريه ، براي به دست گرفتن رهبري جهان اسلام از بُعد منطقه اي، و همچنين بهبود روابط با غرب براي سرعت بخشيدن به روند عضويت تركيه در اتحاديه ي اروپا است؛ و اين از جمله دلايل اصلي حمايت تركيه از مخالفان دولت سوريه است.

Turkey and Syria had close relations in Ottoman times. When Ataturk came to power in Turkey and new Syriaʹs borders determined by France, these two countries became separated. Changes after World War II conducted these two countries in two different ways and their separation lasts for years. Until beginning of 21st century three main conflicts had influence on their relations and even encouraged them into military conflict. In 2002, when Justice and Development party came to power, Turkeyʹs foreign policy experienced a lot of changes and relations with Syria became better. But from 2011 onwards, the internal Syrian crisis has intensified. Turkish foreign policy has fluctuated between Mediation and intervention towards the crisis. This study seeks to explain the evolution of Turkish foreign policy towards Syria based on the new ottomanism of AKP party. The results show that Turkey initially sought a peaceful resolution of the crisis through internal reforms by the Syrian government. But some regional and trans-regional factors led Turkey away from mediation policies to support the Syrian opposition publicly and want to change the political system in Syria. It seems that Turkeyʹs concerns about the future of Syriaʹs political system and its attempts to misuse the Syria crisis to obtain the leadership of Islamic world in regional aspect and improved relations with Europe union in international aspects are main factors that affect Turkeyʹs policy against Syrian crises.