ارزيابي تحمل به شوري در ارقام و لاين هاي برنج(Oryza sativa L.) با تاكيد بر شاخص هاي تحمل به تنش

Evaluation of salt tolerance in rice (Oryza sativa L.) cultivars and lines with emphasis on stress tolerance indices

به منظور ارزيابي تحمل به تنش شوري در مرحله گياهچه اي، 17 ژنوتيپ بومي و اصلاح شده در آزمايشي به صورت فاكتوريل در قالب طرح بلوك هاي كامل تصادفي با سه تكرار مقايسه شدند. تنش شوري در مرحله ابتدايي رشد رويشي و در 4 سطح شوري NaCl (4، 8 و 12 دسي زيمنس بر متر و تيمار شاهد با هدايت الكتريكي 19/1 دسي زيمنس بر متر) اعمال شد. نتايج حاصل نشان داد كه ژنوتيپ ها از نظر امتياز ژنوتيپي متفاوت بودند. ويژگي هاي مورفولوژيك شامل طول شاخساره و ريشه، وزن خشك شاخساره و ريشه، نسبت طول ريشه به طول شاخساره و بيوماس رويشي اندازه گيري شدند. امتيازبندي تحمل به شوري ژنوتيپ ها براي همه صفات در سطح احتمال 1% معني دار شد كه نشان دهنده وجود تنوع ژنتيكي معني دار بين آن‌ها بود. مقايسه ميانگين ها نشان داد كه طول ريشه و طول شاخساره با افزايش سطوح شوري كاهش يافت. بيشترين و كمترين ارتفاع شاخساره به ترتيب در رقم شاه پسند و حسن سرايي (رقم محلي) مشاهده شد. بيشترين مقادير شاخص هاي STI، MP، GMP و HM متعلق به ارقام شاه پسند، سنگ جو و لاين 416 بود. بر اساس نتايج حاصل از همبستگي ميان شاخص ها و تجزيه به مولفه‌هاي اصلي در سه سطح شوري، STI، GMP و HM به عنوان شاخص‌هاي مطلوب مقاومت تعيين شدند. نتايج حاصل از تجزيه به مولفه‌هاي اصلي و تجزيه خوشه اي براي گروه بندي ژنوتيپ ها با استفاده از اين شاخص ها نيز نشان داد كه از بين ژنوتيپ هاي مطالعه شده، رقم محلي شاه پسند و لاين اصلاح شده 416 متحمل ترين ژنوتيپ ها به تنش شوري در مرحله گياهچه اي بودند.

To investigate salinity tolerance at seedling stage, seventeen landrace and improved genotypes of rice (Oryza sativa L.) were assessed in a factorial experiment based on randomized complete block design with three replicates. Four salinity levels (1.19, 4, 8 and 12 ds.m-1) was applied in the early stage of vegetative growth. Results showed that the genotypes were significantly different for salinity tolerance score. Morphological characteristics such as stem (SL) and root (RL) length, dry weight of stem (SDW) and root (RDW), root to shoot length (RL/SL) ratio and vegetative biomass (Bi) were measured. Significant differences (P < 0.01) among genotypes were observed on all studied traits, indicating genetic variation among the genotypes. Mean comparisons among genotypes showed that root and shoot length decreased with increasing salinity levels. The highest and lowest shoot length belonged to Shahpasand and Hasansaraei varieties, respectively. Salinity tolerance indices showed that the highest value of STI, MP, GMP and HM belonged to Shahpasand, Sangjo and Line 416. Results of correlation coefficients among the indices and principle component analysis showed that STI, GMP and HM indices were the most suitable resistance indices. Also, results of principle component analysis and cluster analysis for clustering the studied genotypes by using of these indices exhibited that Shahpasand and Line 416 were most tolerant to salinity stress at seedling stage among the studied genotypes.