اثر قارچ هاي Glomus mosseae و Piriformospora indica و سطوح مختلف مواد آلي بر روابط بين صفات مرتبط با عملكرد گندم

Effect of Glomus mosseae and Piriformospora indica and different levels of organic matter on the relationships between related characters with wheat yield

به منظور بررسي عكس العمل عملكرد و اجزاي عملكرد گندم به قارچ هاي ميكوريزا و شبه ميكوريزا در سطوح مختلف مواد آلي و همچنين روابط بين صفات موثر بر عملكرد دانه، آزمايشي گلخانه اي در بهار 1389 در گلخانه موسسه تحقيقات كشاورزي ديم كشور به صورت فاكتوريل در قالب طرح پايه كاملاً تصادفي با چهار تكرار اجرا شد. تيمارها شامل ماده آلي از منبع كمپوست مصرف شده قارچ خوراكي در سه سطح (صفر، 25 و 50 تن در هكتار) و همزيستي قارچي در چهار سطح (عدم تلقيح، ميكوريزا (Glomus mosseae)، شبه ميكوريزا (Piriformospora indica) و تلقيح همزمان دو قارچ) بود. صفات مورد اندازه گيري شامل عملكرد و اجزاي عملكرد گياه و همچنين صفاتي مانند طول پدانكل، طول اكستراژن، ارتفاع بوته و طول سنبله بود. نتايج نشان داد كه استفاده از كمپوست در تمامي صفات مورد مطالعه به جز وزن هزار دانه اثر مثبت معني-داري داشت. هرچند در سطوح پايين ماده آلي، قارچ P. indica و در سطوح متوسط و بالاي آن قارچ G. mosseae عملكرد دانه و بيولوژيك بالاتري داشتند اما در مجموع صفات مورد مطالعه تلقيح همزمان دو قارچ بهترين كارايي را نشان داد. تجزيه رگرسيوني گام به گام و تجزيه عليت به طور جداگانه در هر سطح ماده آلي نشان داد كه در تيمار بدون كمپوست صفات تعداد دانه در بوته و وزن هزار دانه، در تيمار مصرف 25 تن كمپوست صفات عملكرد بيولوژيك، شاخص برداشت و درصد باروري سنبلچه و در تيمار مصرف 50 تن كمپوست عملكرد بيولوژيك و شاخص برداشت در فرمول نهايي وارد شدند كه از اين ميان در كمپوست صفر تعداد دانه در بوته و در 25 و 50 تن عملكرد بيولوژيك بيشترين اثر مستقيم را روي عملكرد دانه داشتند.

To study the response of yield and yield components of wheat to mycorrhiza and mycorrhiza-like fungi at different levels of organic matters and to determine the relationship between the effective characteristics on yield, a pot experiment was conducted in 2010, at Dryland Agricultural Research Institute using randomized completely design with four replications. Treatments were considered organic matter from spent mushroom compost at three levels (0, 25 and 50 Mg ha-1) and fungi symbiosis in four levels [non-inoculation mycorrhiza (Glomus mosseae), mycorrhiza-like (Piriformospora indica) and co-inoculation of two fungi]. The measured characteristics included plant yield, yield components and characteristics such as peduncle length, extrusion length, plant height and spike length. Results indicated that compost had a positive and significant effect in all studied characteristics except 1000-grain weight. Although P. indica in low levels and Glomus mosseae in moderate and high levels of organic matter produced more grain and biological yield, overall, co-inoculation of two fungi showed the best performance. Stepwise regression and path analysis were conducted separately for each levels of organic matter. The results indicated that grain number per plant and 1000-grain weight in the without compost treatment, biologic yield, harvest index and spikelet fertility percentage in the 25 Mg ha-1 of compost and biologic yield and harvest index in the 50 Mg ha-1 of compost were entered in the final model. In general, grain number per plant in without compost and biological yield in 25 and 50 Mg ha-1 of compost had the most direct effect on grain yield.