استفاده از روش پويايي سيستم در پيش بيني رفتار و تعيين بهره برداري مجاز از آب‌خوان دشت تبريز

The Use of System Dynamics In Behavioral Prediction and Safe Yield Determination of Tabriz Plain

دشت تبريز با وسعت 869 كيلومترمربع بخشي از حوضه آبريز درياچه اروميه است. هدف از اين تحقيق شبيه‌سازي رفتار آب‌خوان دشت تبريز در برابر تنش هاي مختلف و تعيين حد تراز مجاز بهره برداري از آب‌خوان است. براي رسيدن به هدف مذكور از شبيه سازي به‌روش سيستم پويا بهره گرفته شد. در اين راستا اطلاعات مورد نياز شامل داده‌هاي مربوط به منابع آب زيرزميني (چاه، چشمه، قنات)، منابع و مصارف پس از رفع نواقص و تجزيه و تحليل به نرم افزار VENSIM PLE+ معرفي و مدلي شبيه سازي پويا توسعه داده شد. سپس با تعريف محدوده مجاز افت و خيز سطح ايستابي و تخصيص ميزان آب استحصالي تحت اين شرايط، تراز مجاز سطح آب و ميزان بهره‌برداري مطمين از آب‌خوان مشخص شد. با توجه به نتايج به‌دست آمده در دوره شش‌ساله مدل سازي، حداكثر ميزان برداشت ماهانه و سالانه از آب‌خوان بدون تحميل خسارتي به آن به‌ترتيب 70/12 و 45/152 ميليون مترمكعب است. متوسط حداقل و حداكثر مجاز تراز سطح ايستابي طي اين دوره نيز به‌ترتيب 62/1316 و 34/1322 متر است.

Tabriz plain with an area of 869 square kilometers is a part of the Urmieh lakeʹs catchment. The purpose of this study is to simulate the behavior of Tabriz aquifer against various stresses and determine the permissible level for the operation of the aquifer. To achieve the above objective the system dynamics simulation method has been used. In this regard, the required information includes ground water resources data (wells, springs, qanat), sources and consumptions after analysis to eliminate defects was given to the VENSIM PLE+ software, and a dynamic simulation model was developed. Then by defining the range of allowed water table fluctuations and the allocation of extracted water under these conditions, the allowable water level and safe yield of the aquifer was determined. According to the obtained resultst, in the six-year modeling period, the maximum amount of monthly and annual extraction without any damage from the aquifer is 12.70 and 152.45 million cubic meters, respectively. The average of minimum and maximum allowable water table level during this period are 1316.62 and 1322.34 meters, respectively.