تحليل عوامل موثر بر انتخاب روش انجام سفر دانش آموزان دبستاني

The Analysis of Factors Affecting Primary School Students’ Mode of Travel

بررسي زمينه ها و عوامل موثر بر الگوي سفرهاي درون شهري يكي از موضوعات مطرح در ادبيات برنامه ريزي شهري است. در اين ميان، سفرهاي تحصيلي در حدود 30 تا 40 درصد سفرهاي درون شهري را به خود اختصاص مي دهند و بخش عمده اي از آنها مربوط به سفر دانش آموزان ابتدايي است كه تا حد زيادي به رفتار و تصميم والدين وابسته است. در كشورهاي توسعه يافته، مطالعات بسياري به منظور تحليل نقش عوامل موثر بر تصميم خانواده ها براي انتخاب گزينه سفر دانش آموزان صورت گرفته است. در اين راستا، جايگاه مولفه هاي جغرافيايي و كالبدي از قبيل تراكم، توزيع كاربري ها و ساختار و كيفيت شـبكه معابر مهم ارزيابي مـي شود. در پژوهش حاضر، اطلاعات مربوط به جابه جايي دانش آموزان در سطح چهار محله از سطح كلانشهر مشهد شامل محله هاي احمدآباد و ملك آباد از منطقه يك و محله هاي گاز و فاطميه از منطقه سه شهرداري بر اساس نمونه گيري تصادفي (با حجم نمونه 238) و با استفاده از پرسشنامه كتبي جمع آوري شده است. دليل انتخاب اين محله ها، تفاوت هاي بارز آنها از نظر بافت كالبدي و نيز خصوصيات اجتماعي- اقتصادي ساكنان بوده است. اطلاعات به دست آمده از پرسشنامه ها با استفاده از روش هاي تحليل آماري (آزمون هاي همبستگي، جداول توافقي و مدل رگرسيون لاجيت) و همچنين تحليل فضايي (GIS) مورد بررسي قرار گرفته اند. نتايج حاصل، بيانگر معنادار بودن تفاوت ميان الگوهاي سفر دانش آموزان در سطح محله هاي مورد مطالعه است. از ميان عوامل اجتماعي ـ اقتصادي بررسي شده، درآمد خانوار و جنسيت دانش آموز بيشترين تاثير در انتخاب روش انجام سفر دارند. برخورداري از پاركينگ واحد مسكوني، يكي از عوامل كالبدي مورد بررسي است كه با انتخاب وسيله سفر داراي رابطه معنادار بوده است، هر چند اين متغير، متاثر از وضعيت اقتصادي خانوار و كيفيت واحد مسكوني است. بر اين اساس مهم ترين عامل موثر بر انتخاب گزينه سفر كودكان ابتدايي در محدوده مورد مطالعه، درآمد خانوار تشخيص داده شد.

Investigation of factors affecting urban traveling is one of interested topics in urban transport research field. It is estimated that educational trips are around 30-40 percent of urban trips which are mostly dependent on parentsʹ decision and behavior. A large body of research can be found exploring the impacts of urban form features such as density, land use and street network on studentsʹ travel. In this research, data on studentsʹ travel were collected throughout four residential neighbourhoods of Mashhad metropolitan area using a household questionnaire distributed randomly (n=328). These neighbourhoods were selected based on their physical and socio-economical characteristics. The data then were analyzed using statistical tests such as bi-variate correlation test, cross-tabulation and logit regression model as well as GIS. The results confirm that the significancy of differences exist among students living in different neighbourhoods. Household income and studentsʹ age were showed to be the most influential factors in choosing the mode of travel. Having a parking space available at home place was also an important factor for modal split, while it was mainly dependent on household economic status and the quality of residence. Therefore, it can be claimed that household income is the most important factor to choose a mode for educational trips regardless of residence location