بررسي آزمايشگاهي تاثير اندازه ذرات رسوبي و هندسه ورودي و خروجي بر راندمان حوضچه‌هاي تله‌اندازي رسوب

Laboratory investigation on sediment particle size and inlet and outlet angles effect on trapping efficiency in invert traps

يكي از روش‌هاي جدا كردن و گردآوري رسوبات در مجاري باز، ايجاد حوضچه‌هاي تله اندازي رسوب مي‌باشد. در اين پژوهش، براي تعيين بهترين هندسه حوضچه بر پايه بيشترين درصد تله اندازي رسوبات، آزمايش‌ها در يك فلوم به طول 4 متر و عرض 25 سانتي‌متر، براي 13 شكل هندسي حوضچه با زواياي ورودي و خروجي مختلف انجام شد. چهار نوع ماده پلاستيكي به عنوان رسوبات آزمايشگاهي با اندازه و وزن ظاهري متفاوت ولي با چگالي‌هاي يكسان انتخاب و آزمايش‌ها در زمان ثابت انجام شد. نتايج نشان داد كه زواياي ورودي و خروجي حوضچه‌ها، بر مقدار رسوبات ته نشين شده تاثير بسزايي دارد. به‌گونه‌اي كه در حالت ديواره ورودي قايم، هرچه زاويه ديواره خروجي ملايم‌تر باشد، مقدار تله‌اندازي بيشتر است. همچنين در حوضچه‌هاي رسوب كه زاويه ورودي داراي شيب ملايم بوده و ديواره‌ خروجي قايم است، هرچند رسوبات به آساني وارد حوضچه مي‌شوند، ليكن بر اثر گرداب‌هاي قوي تشكيل شده در پايين‌دست، بخش عمده‌اي از اين رسوبات دوباره تعليق شده و به بيرون از حوضچه راه مي‌يابند. بررسي كمّي نتايج اين پژوهش از ميان 13 هندسه آزمايش شده نشان داد كه تله رسوبي با زاويه ورودي 90 درجه و زاويه خروجي 34 درجه، بيشترين راندمان تله‌اندازي رسوبات را دارند.

Invert traps are one of the most effective methods for separating and collecting sediments in open channels. In this research, some experiments were performed in a channel with 4 m long and 25 cm wide for 13 different invert trap configurations with different inlet and outlet angles. To determine the best trap geometry that has the most retention ratios, four types of plastic beads as a laboratory sediments with the same density but different size and apparent weight were tested in a constant time. Results showed that the inlet and outlet angles of the trap, has a considerable impact on the amount of deposited sediments. In the case of vertical walls of the entrance, whatever outlet wall of the trap has milder angle, trapping rate was larger the incoming angle of the trap was smooth and the outlet wall is vertical, although sediments could easily sinked in, but due to strong vortices formed downstream of the trap, much of these sediments re-suspended and directed away from the trap. Quantitative analysis of the results showed that from the 13 tested geometries, trap with inlet angle of 90° and 34° as an outlet angle, has the highest efficiency on trapping the sediments.