تحليلي برسياست‌گذاري گردشگري در ايران

An Analysis of Tourism Policy Making in Iran

چكيده گردشگري فراتر از يك صنعت و به مثابه‌ي يك پديده‌ي پوياي اجتماعي و جهاني است و بي‌شك توسعه‌ي گردشگري، يك ‌‌‌فرايند و فعاليت سياسي نيز محسوب مي‌شود. اگرچه ايران در نقشه‌ي گردشگري جهاني جايگاه بسيار مهمي دارد؛ اما سهم واقعي اين كشور از ميزان ورود گردشگران بين‌المللي و درآمدهاي ناشي از آن بسيار ناچيز و حتي نسبت آن به كمتر از يك به پانصد مي رسد. نتايج اين تحقيق نشان مي دهد كه سياست‌هاي گردشگري در ايران به‌ ندرت برخاسته از الگوهاي رايج آن بوده و بيشتر تحت تاثير مولفه هاي سياسي بوده است. سطح ‌بندي اولويت‌هاي سياست‌گذاري گردشگري ايران، از جمله اهداف اصلي مقاله‌ي حاضراست؛ لذا اين تحقيق با تاكيد بر برخي از متغيرهاي سياسي تاثيرگذار بر روند ورود گردشگران بين‌المللي و گنجاندن آن‌ها در ابزار تحقيق و پرسشنامه، اقدام به نظرخواهي از 150 نفر از متخصصين فعال در اين حوزه نموده است. برپايه نتايج حاصل از اين تحقيق و نيز نظريات كارشناسان، به ترتيب بهبود سياست‌هاي بين‌المللي، مشاركت و فعاليت در سازمان‌هاي بين‌المللي، توسعه‌ي سياسي، و بهبود نظام اداري را مهم‌ترين اولويت هاي سياست‌گذاري براي توسعه‌ي گردشگري در ايران دانسته و پيشنهاد مي‌نمايد. تاثيرگسترده‌ي مولفه‌هاي سياسي مسلط برگردشگري از يك سو و اقتصاد دولتي متكي بر نفت از سوي ديگر، موجب كم رنگ شدن و در نهايت به ناديده انگاشتن گردشگري به‌ عنوان يك بخش مهم ا قتصادي شده است. در اين شرايط گردشگري با حضوري بسيار كم رنگ، همواره در حاشيه‌ي سياست‌ها و برنامه هاي كلان توسعه‌ي دولتي قرارگرفته است.

Introduction There is no doubt today that tourism as a universal socioeconomic phenomenon is more than an industry and that tourism development is a political process. Despite the fact that Iran has an enviable position on world tourism map, reality however, shows something different! Its real share is as low as 1/500 of the world markets. Tourism in Iran has a fundamental difference; this difference lies on its political economy. In the current paper we attempt to analyze the causes, dimensions and their impacts on tourism. Although Iran is known as one of the worldʹs oldest civilizations, it is eighteenth in the world in terms of size, population and economy (World Bank, 2009; UNDP, 2010). It has a unique place on world tourism map but it faces major challenges in tourism development like many developing countries, Iran faces numerous challenges for tourism development; the political economy is the most effective one in this case. This paper attempts to explore Iranʹs tourism as a multi-dimensional phenomenon with particular focus on the political economy of Iran. Tourism policy-making priorities which are based on a field study constitute some other parts of the current paper.