معرفي و ارزيابي كتاب: «مباني رهبري سياسي امام خميني(ره)»

وقوع انقلاب اسلامي ايران در‌سال ‌1357 تحوّل عظيمي در قرن اخير بوده است. اين انقلاب علاوه بر تغيير در ساختار قدرت سياسي و اجتماعي ايران، در حوزه مطالعات جامعه شناختي نيز تحوّلي ‌بزرگ ايجاد كرد. نظريه‌پردازان مختلف سعي كردند با توجه به الگوها و نظريه‌هاي مختلف، به تطبيق آنها با اجزاي انقلاب اسلامي بپردازند و در اين زمينه ‌به نتايجي نيز دست ‌يافتند. از آنجا كه رهبري مهم‌ترين ركن انقلاب اسلامي در كنار اركان ايديولوژي و مردم مي‌باشد، دقت و توجه محققّان بر اين ركن، بيشتر متمركز بوده و حجم زيادي از ادبيات توليده شده در حوزه جامعه‌شناسي انقلاب اسلامي به اين موضوع اختصاص پيدا كرده است. از سوي ديگر، رهبريِ منحصر به فرد «حضرت امام خميني(ره)» از سالهاي آغازين مبارزه تا پايان عمر پربركت ايشان داراي نكات قابل توجّهي است كه مي‌تواند مبناي مناسبي براي تحليل و بررسي يك رهبري سياسي ـ مذهبي اصيل باشد. همچنين الگوي نظري ماكس وبر با عنوان «الگوي رهبري كاريزماتيك» محقّقان را بر آن داشته است كه الگوي رهبري امام خميني(ره) را با اين نظريه تطبيق دهند. برخي از نويسندگان با تطبيق اين نظريه با رهبري امام خميني‌(ره‌) به اين نتيجه رسيده‌اند كه شخصيت ‌حضرت‌ امام (ره‌) همان شخصيت كاريزمايي مورد نظر وبر است. كتاب «مباني رهبري سياسي امام خميني (ره)» ديدگاه مخالفي نسبت به اين ادّعا دارد. نويسنده كتاب معتقد است كه اين نظريه نمي‌تواند ابعاد رهبري سياسي امام خميني‌(ره‌) را تبيين كند، بلكه مباني رهبري سياسي‌حضرت‌ امام‌(ره‌) را بايد در الگوي مرجعيت و امامت شيعه جستجو كرد. كتاب ‌در ‌سه ‌بخش‌ با ‌عناوين ‌«كليات ‌نظري و‌تاريخي»، «‌مباني ‌نظري ‌رهبري ‌سياست‌ امام‌خميني» ‌و «رهبري ‌سياسي ‌امام‌خميني‌(‌ر‌ه‌) ‌در‌عمل» و با نتيجه‌گيري به پايان رسيده است. گفتمان غالب در مورد رهبري امام خميني‌(ره‌) در يك دهه اخير، مشروعيت كاريزماتيك ‌ايشان بوده است؛ اما به نظر نويسنده، ‌اين الگو توانايي تبيين همه ابعاد رهبري سياسي امام خميني‌(ره‌) را ندارد و ترسيم الگوي رهبري ايشان نيازمند بررسي عناصر جامعه‌شناختي موثّر در رهبري ‌حضرت امام‌(ره‌) است. لذا در اين راستا نقش عواملي همچون‌: مرجعيت، آموزه‌هاي ديني و شخصيت فردي ايشان را مورد بررسي قرار داده است. به نظر وي اگر رهبري سياسي‌حضرت‌ امام خميني‌(ره‌) را به دو دوره قبل و بعد از پيروزي انقلاب اسلامي تقسيم كنيم، الگوي رهبري امام‌(ره) در دوره اول با الگوي مرجعيت شيعه سازگارتر است و در دوره دوم، علاوه بر الگوي مرجعيت، از الگوي قانوني نيز برخوردار مي‌باشد.