«حركت حبّي» شبهات، چالش‌ها و پاسخ آنها

The Idea of the Movement of the Ardent Desire: Doubts, Challenges and Their Responses

مقوله «حركت» از انديشه‌هاي بنيادين بشري است كه همواره مطرح بوده و با رويكردهاي فلسفي، كلامي، عرفاني و علمي تحليل و تبيين شده است. عميق‌ترين تفسير با نگاه فلسفي، در دستگاه وجودشناختي ملاصدرا به نام «حركت جوهري» ارايه شده است. نقطه مشترك تمام اين بررسي‌ها اين بوده كه هويت حركت، مولفه‌ها و لوازم آن مخصوص نشيه طبيعت است. در اين ميان، در قرن هفتم با ظهور ابن‌عربي و شارحان مكتب او، در اين عرصه انقلابي رخ داد و نظريه «حركت حبي» بر پايه وحدت شخصي وجود با الهام از آيات، روايات و كشف حق‌اليقيني در قالب گزاره‌هاي توصيفي و تحليلي بيان گرديد و معلوم شد كه حركت، مطلقاً «حبي» بوده و نقطه آغاز آن صُقع ربوبي است، گستره آن هم تمام تعينات و ظهورات بوده و حركت در نشيه طبيعت نمود و جلوه آن است. پذيرش «حركت حبي» با اين رويكرد و دامنه گسترده، با پرسش‌ها و ترديدهايي مواجه است. اين ترديدها سه دسته است: برخي ناظر به اصل حركت، برخي ديگر ناظر به نقطه آغاز و موطن آن، و برخي نيز ناظر به لوازم و تبعات آن است. هدف اين پژوهش طرح چالش‌ها و پاسخ به آنها با روش «تحليلي و توصيفي» است. با طرح شبهات و پاسخ به آنها، نتيجه اين خواهد بود كه آموزه «حركت حبي» با تفسير ابن‌عربي با همان هويت حبي، دامنه و نقش ايجادي آن در ظهور تعينات نقش‌آفريني خواهد كرد. در مقابل، نظريه حركت فلسفي مورد ترديد واقع خواهد شد.

The category of "movement" is one of the fundamental human thoughts which has always been discussed, analyzed and explained through philosophical, theological, mystical and scientific approaches. The most profound philosophical interpretation is presented in Mulla Sadraʹs ontological system, called "substantial movement". All these studies share the point that the nature, components and requirements of movement are specific to the state of nature. In the meantime, the advent of Ibn Arabi and commentators of his school in 7th century (ʹAHʹ) caused a great development in this field and the theory of "Movement of the ardent desire" was explained in the form of descriptive and analytical propositions and on the basis of individual unity of existence, inspired by Quranic verses, hadiths and unveiling through knowledge by personal experience. It became clear that movement is absolutely "based on ardent desire", its starting point is divine areal region, its scope is all determinations and appearances, and its symbol and manifestation is movement in the state of nature. The acceptance of the idea of "movement of the ardent desire" with such an approach and scope is faced with some questions and doubts. These doubts are divided into three groups: some are related to the nature of movement; others are related to its starting point; and still others are related to its requirements and consequences. Using an analytical-descriptive method, the present paper seeks to discuss and respond to these challenges, which leads to the fact that the scope and affirmative role of the doctrine of "movement of the ardent desire" play role in the manifestation of determinations, based on Ibn ʹArabiʹs interpretation with the very out-of-ardent-desire identity. On the contrary, the theory of philosophical movement will be called into doubt.