پيشنهادي براي تعيين كاربري بناي چارقاپي قصرشيرين(1): بررسي تاريخي

A proposal on the Identification of Charqapi Monument of Qasr-e Shirin (1): Historical Study

پلان بناي چارقاپي در حاشيه شمال شرقي شهر قصرشيرين، از نوع چهارتاقي است ولي اختلافاتي با ديگر نمونه هاي شناخته شده دارد. مهمترين اين تفاوت ها، وجود واحدهاي ساختماني در جانب شرقي بناي چهارتاق چارقاپي است. تعداي از مورخين در مورد بناهاي شهر قصرشيرين (عمارت خسرو، چار قاپي) اشاراتي داشته اند. اين بنا مورد توجه بسياري از محققين قرار گرفته و آنرا به عنوان بنايي از اواخر دوره ساساني معرفي نموده اند. اكثر پژوهشگران چهارتاق را آتشكده دانسته و برخي آنرا از مجموعه كاخي دانسته و عده اي قليل در مورد دوره آن ترديدهايي داشته و آنرا متعلق به اوايل دوره اسلامي دانسته اند. با اين وصف، مهمترين سوالي كه در مورد اين بنا مطرح است، دوره ساخت و نيز كاربري بناست. با توجه به معماري بنا و نيز بررسي تاريخي، به نظر مي رسد مجموعه چارقاپي، كاركردي مذهبي داشته و با بررسي مسيحيت در ايران به خصوص در اواخر دوره ساساني مي توان اين فرضيه را مطرح كرد كه چارقاپي احتمالاً كليسا بوده است ولي گويا هرگز به سرانجام نرسيده است.

The Charqapi which is located at the northeastern margin of the Qasr-e Shirin city, has tetra-pylon /squared-base plan, whereas has some differences compared to other well-known cases. The most important difference is the existence of some structural units in the eastern side of the Monument. Some of Muslim historians have mentioned the monuments of Qasr-e-Shirin (i.e. Khosrow/ Charqapi Monument). This has attracted many researchers who have introduced it as a monument dating back to the Late Sassanid era. They believes that it can be a fire-temple, whereas some other researchers thinks that it is a royal palace complex; finally, a minority of them has made some doubts as the monument can be attributed to the Early Islamic period. The most important questions regarding the monument, however, are its construction date and function. Considering the architecture of the monument and historical investigations, it seems that the Charqapi has had religious function; while, Investigating the history of Christianity and its developments in Iran which has experienced in late Sassanid specially, it can be proposed that the Charqapi is a church which has not been finished ever.