بررسي، طبقه بندي و مقايسه سردوك هاي دوره مس- سنگي چارآرو (حوضه ي رودخانه ي سيمره، لرستان)

Study, Classification and Comparison of Chalcolithic Spindle Whorls of Chār Ārou, Seymareh River Valley, Luristan

هنر و صنعت ريسندگي و بافندگي در ايران از درون غارها شروع شده و نشانه‌هاي مربوط به آن ضمن كاوش‌هاي باستان‌شناسي غار هوتو و كمربند به‌دست آمده است. ريسندگي ‌و بافندگي يكي از حرفه‌هاي پررونق ايران بوده و به‌علت نياز اساسي و پرمصرفش در همه ادوار تلاش گرديده تا در زمينه توليد آن خودكفا شده و افزون بر اين، اسناد و مداركي ثابت مي‌كند كه در مقاطعي از تاريخ، منسوجات ايراني جنبه صادراتي قوي داشته است. براي درك مطالعات فرآيند توليد الياف، منابع اطلاعاتي اين صنعت را بايد جستجو كرد. مطالعات بر يافته‌هاي باستاني، مواد گياهي و جانوري تمركز دارند. يكي از مهم‌ترين منابع اطلاعاتي در زمينه توليد الياف، "سردوك‌هاي نخ‌ريسي" هستند. تحليل و مطالعات باستان‌شناختي سردوك‌هاي نخ‌ريسي براساس: گونه‌شناسي، دسته‌بندي و ديگر شواهد باستان‌شناسي، با ارايه دو فاكتور: استقرار در روستاها و رَمه‌داري با استفاده از شواهد موجود مبتني‌بر قوم‌باستان‌شناسي، زمينه مطالعه‌ي توليد الياف و صنعت ريسندگي را فراهم مي‌آورد. انگيزه براي اسكان و در نتيجه رشد مراكز روستانشيني عنواني است كه در تحقيقات توليد الياف مورد توجه قرار مي‌گيرد، هم‌چنين رَمه‌داري را بايد به‌عنوان پايه‌ي حياتي در توسعه و توليد الياف زاگرس مورد توجه قرار داد. مي‌توان با فرض ارتباط بين رَمه‌داري و توليد الياف، درك بهتري از جزييات و سازمان‌دهي در باب توليد منسوجات ارايه كرد. در اين پژوهش از طريق ارايه‌ي گونه‌شناسي سردوك‌ها و الگوهايي براي سازمان‌دهي توليد الياف و منسوجات، مبتني‌بر مطالعات قوم‌باستان‌شناسي با بررسي تعداد 26 عدد سردوك‌هاي به‌دست آمده از فصل دوم كاوش‌هاي باستان‌شناختي تپه‌ي چارآرو، به‌تحليل صنعت ريسندگي دوره مس‌سنگي زاگرس در بخش رودخانه سيمره پرداخته مي‌شود.

It seems that the emerging date of spinning and weaving industry in Iran was from the time people using caves such as Houto and Kamarband; here, there are some strong evidences on such industry. Spinning and weaving have been of thriving professions in Iran and since it is a basic and functional need over time; it has been attempted to become self-sufficient in its products. Documents verify that the Iranian textiles have been produced mainly for export in some time spans as regimes have done their best to develop the textile industry. Understanding the studies on the potential of fibers production, informative resources of this industry must be sought. Such studies are mainly focus on ancient animal and botanical findings. Of the most important information resources in producing fiber are spinning Spindle whorls. Archaeological studies on such finds which based on typology, classification and other documents provide studying the fibers production and spinning industry, presenting two factors of settlement in villages and herding by using existing evidence via ethnoarchaeology. Having motivator for settling leading to development of rural centers is a title which is considered in researches on fibers production; herding should be considered as a vital basis on development and production of fibers in Zagros. Assuming the relationship between herding and fiber production, it gives us better understanding about the details and organization in textile production. In this research, we understood how to analysis the spinning industry by the Chalcolithic period in Seymareh River, presenting the Spindle whorls typology and patterns to organize fiber and textile production. Based on ethnoarchaeology studies on 26 Spindle whorls recovered from second season of excavation in Tappeh Ch?r ?rou.