بررسي تطبيقي معماري كاخ ها و خانه هاي اشرافي ساسانيان

The Comparative Study of the Sassanian Palaces and Manor Houses Architecture

از دوره‌ي ساسانيان بناهاي متعددي شناخته شده كه اغلب آن‌ها به كاخ مشهورند. هدف اصلي اين مقاله شناخت كيفيت زندگي در دربار ساسانيان و درك معماري‌اي است كه براي اين نوع زندگي پديد آمده است. براي رسيدن به اين مقصود، از يك‌سو نقشه‌هاي معماري كاخ‌ها را تحليل و از سوي ديگر مستندات تاريخي را بررسي مي‌كنيم. روش تحقيق مقاله تفسيري - تاريخي و تحليل تطبيقيِ آرايش معماري است. پرسش‌هاي اصلي آن درباره‌ي چگونگي تاثير آيين‌‌هاي مذهبي و تشريفاتي بر معماري ساسانيان، شناخت عرصه‌هاي سكونتي آن‌ها، كيفيت زندگي درون كاخ‌ها، و درك عناصر اصلي و آرايش معماري كاخ‌ها و خانه‌هاي اشرافي آن دوره است. براي اين منظور، نخست، مراسم آييني در دربار ساسانيان را بررسي خواهيم كرد تا بدانيم چه نسبتي ميان آن‌ها برقرار بوده است. پس از آن، عرصه‌هاي سكونت در آن دوره را مروري كوتاه مي‌كنيم تا با مكان‌هاي زندگي روزمره‌ي دربار و مردم آشنا شويم. براي درك درست‌تر ويژگي‌هاي معماري ساسانيان نياز داريم كه كيفيت‌هاي معماري دوران پيش از آن را نيز بشناسيم، از اين‌رو معماري چند كاخ هخامنشي و پارتي را مطالعه و در جدولي آن‌ها را مقايسه خواهيم كرد. در بخش آخر و اصلي مقاله شماري از بناهاي دوره‌ي ساسانيان را كه به كاخ يا خانه بودن آن‌ها اطمينان بيشتري داريم، بررسي مي‌كنيم و در پي آنيم كه به ويژگي‌هاي اصلي معماري آن‌ها پي ببريم و نيز با يك‌ديگر مقايسه كنيم. در پايان مشخص شد كه مهم‌ترين خصوصيات آن‌ها نامتقارن بودن ساختار هندسي، جدايي بخش اندروني و بيروني، تنوع فضايي فراواني، وجود نمازخانه‌ي خصوصي، و نقش مهم ايوان در سازمان فضايي مجموعه است. از ديگر نتايج مهم اين تحقيق شناسايي سه گونه كاركرد در كاخ‌هاي ساسانيان است كه زندگي تشريفاتي، خصوصي، و مذهبي را در بر مي‌گيرد.

Different Monuments from the Sassanid period have been identified; most of which are known as “Palace”. The main purpose of current article is to identify the quality of life in the Sassanid court and understand the architecture of such life-style. Getting this, the maps of existing palaces have analyzed from one hand, and the historical documents have investigated from the other hand. The analysis method is historical- interpretative and adaptive analysis of the architecture decoration. The main questions are on the influence of the religious and official ceremonies on the Sassanid architecture, identifying their domestic sections, quality of life inside Places, and understand the main features and decoration of architecture of palaces and Manor Houses. Aiming to get that, the religious ceremony of Sassanians has analyzed firstly to know the relation in between given issues. Then, will have a glance on the domestic sections to know a bit about the daily life and common people. Having better and more correct understand of the features of the Sassanid architecture, we need to know the quality of the previous architectures, so the architecture of some palaces backed to Achamenid and Parthian era have studied and compared and the results prepared as a chart. Finally, at the main part of the article, some Sassanid monuments with high possibility of being palace have studied aiming to recognize their main architectural characteristics and then compare them together. At the end, it is cleared that the main characteristic to understand the palaces are asymmetric geometric structure, division of interior and exterior sections, frequency spatial diversity, special praying rooms and the special role of Eyv?n in the spatial organization of the complex. Moreover, the important result of current research is the identification of 3 types of function in the Sassanid palaces, showing the Ceremonial, Private and Religious life.