مقايسه تاثير جنگل‌كاري صنوبر و توسكا بر ويژگي‌هاي كيفي خاك و ذخيره كربن آلي (مطالعه موردي: ايستگاه تحقيقات صنوبر صفرابسته، استان گيلان)

Effect of alder and poplar plantation on soil quality and carbon sequestration (A case study: Safrabasteh Poplar Experimental Station)

از آنجا كه نوع پوشش گياهي بر ذخيره كربن آلي خاك و خصوصيات كيفي خاك تاثير بسزايي دارد، بنابراين به ‌منظور بررسي اين تاثير دو منطقه با جنگلكاري 14 ساله خالص صنوبر و توسكا، هركدام در سه تكرار در ايستگاه تحقيقاتي صنوبر صفرابسته استان گيلان مطالعه شد. براي نيل به اهداف اين تحقيق در هر تكرار نيمرخ هاي خاك حفر و خصوصيات مورفولوژيكي، فيزيكي، شيميايي و بيولوژيكي در آنها مطابق روش هاي استاندارد مطالعه و اندازه گيري گرديد. نتايج نشان داد وزن مخصوص ظاهري، رس قابل انتشار، ميانگين وزني قطر خاكدانه، مقدار كربوهيدرات ها و مقدار فسفر در دو جنگلكاري داراي تفاوت معني داري در سطح يك درصد بودند. در عمق دوم (7 تا 15 سانتي متر) جنگلكاري صنوبر خاكدانه هاي 4-2 ميلي متر و در جنگلكاري توسكا خاكدانه هاي 8-6 ميلي متر حداكثر مقدار كربن آلي را دارا بودند. در عمق سوم (15 تا 45 سانتي متر) جنگلكاري توسكا تفاوتي بين درصد كربن آلي در خاكدانه ها با اندازه مختلف ديده نشد، درحالي‌كه در جنگلكاري صنوبر درصد كربن آلي در خاكدانه هاي 8-6 ميلي متر حداكثر بود. مقدار ذخيره كربن در عمق اول (صفر تا 15 سانتي‌متر) جنگلكاري صنوبر و توسكا به ترتيب 23/1277 و 7/1477 تن در هكتار بود كه تفاوت معني‌داري در سطح يك درصد نشان داد. تنفس ميكروبي در هر دو جنگلكاري در عمق اول تفاوت معني‌داري در سـطح پنج درصـد داشت. يافته‌هاي اين تحقيق نشان داد كه نوع پوشش گياهي تاثير زيادي بر ذخيره كربن در خاك داشته و از اين طريق خصوصيات كيفي خاك را كنترل مي كند. البته جنگلكاري توسكا در مقايسه با صنوبر باعث تجمع كربن آلي بيشتري در سطح خاك گرديد. واژه‌هاي كليدي: تنفس ميكروبي، كربوهيدرات، وزن مخصوص ظاهري، قطر خاكدانه، رس، فسفر

Since plantation has a major impact on carbon sequestration and soil quality, two sites with alder and poplar covers at three-replications in Safrabasteh Research Poplar Station at Guilan province of Iran were selected in order to investigate these effects. At each site, morphological, physical and chemical soil properties were studied upon standard laboratory methods. The results showed that bulk density, dispersible clay, wet aggregate stability measured as mean weight diameter, carbohydrates and amount of phosphor were significantly different among sites (p < 0.01). While in the second depth (7-15cm) of both cover aggregates with 2-4 cm and 6-8 cm size have the maximum amount of carbon respectively, in third depth (15-45cm) there was no differences among alder cover but maximum amount in 6-8 cm aggregates in poplar cover. The amount of sequestered carbon in organic layer in poplar and alder covers were 1277.23 and 1477.70 ton/ha respectively which had significant different (p < 0.01). Microbial respiration in both cover had significant different in 0-15 cm depth (p < 0.05) too. The findings of this research indicate that plantation has major impact on carbon sequestration and thereby controls quality indicators of soils. Alder plantation is more effective in accumulation of organic carbon in soil compared with a poplar plantation. Key words: Microbial respiration, Carbohydrate, bulk density, clay, aggregate diameter, phosphor