ريزازديادي Eucalyptus maculata از پايه بالغ به روش كشت درون‌شيشه‌اي

Micropropagation of Eucalyptus maculata from Mature Stock by tissue culture

توانايي رشد سريع اكاليپتوس‌ها سبب شده تا اين جنس در جنگل‌كاري، مصارف صنعتي و دارويي اهميت فوق‌العاده‌اي پيدا كند. گونه درختي E. maculata Hookاز نظر توليد برخي تركيبات شيميايي و مصارف دارويي نسبت به ساير اكاليپتوس‌ها از اهميت خاصي برخوردار است. از طرفي به دليل مشكلات تكثير جنسي و غيرجنسي اين گونه، در اين تحقيق امكان تكثير اين گياه به روش كشت ‌درون‌شيشه‌اي با استفاده از ريزنمونه‌هاي پايه بالغ مورد بررسي قرار گرفت. ريزنمونه‌هاي حاصل از پايه بالغ پس از استقرار بر روي محيط كشت پايه MS (Murashige and Skooge) با غلظت يك دوم نيترات و تيمارهاي هورموني مختلف (kinetin) Kin، (Benzylamino purine) BAP، (2-Isopentyladenine) 2ip، (Indole-3-acetic acid) IBA، (Naphtalen Acetic Acid) NAA و (Tidiazorun) TDZ با غلظت‌هاي متفاوت در شرايط استريل درون‌شيشه‌اي مورد بررسي قرار گرفتند. بعد از يك ماه شاخص‌هاي رشد ازجمله تعداد شاخه، طول شاخه، تعداد جوانه و سبزينگي ثبت گرديد و بهترين تيمار هورموني شاخه‌زايي، تيمار mgl-15/02iP ، mgl-13/0BAP ، mgl-101/0 IBA كه در تعداد شاخه (با ميانگين 63/4)، طول شاخه (با ميانگين 73/2 سانتي‌متر) و ميزان سبزينگي (با ميانگين75/3) مشاهده شد. مرحله ريشه‌زايي بعد از دو ماه و شاخص‌هاي مورد نظر ازجمله تعداد ريشه و طول ريشه ثبت گرديد و تيمار تلفيقي mgl-15/0IBA و mgl-15/0 NAA از نظر طول ريشه (با ميانگين 2/0 سانتي متر) بهترين بود. در نهايت نهال‌هاي حاصل به گلخانه منتقل شده و مراحل سازگاري را طي نمودند. واژه‌هاي كليدي: محيط كشت، اكاليپتوس، شاخه‌زايي، ريشه‌زايي، كشت بافت، تكثير غير جنسي.

Due to Eucalyptus potential as a fast growing species, its utilization for afforestation and industrial and medical purposes is very important. E. maculata Hook. is an important species among the other eucalypts in respect to some chemical components production and medical utilization. Sexual and asexual propagation of this species is difficult, for this reason the trial was conducted to investigate its propagation by tissue culture, using micro mature stocks. The produced explants from the mature stocks, were placed on MS medium (Murashige and Skooge) treated by ½ nitrate and various growth regulators such as Kin (Kinetin), BAP (Benzylamino purine), IBA (Indole-3-acetic acid), 2ip (2-Isopentyladenine), TDZ (Tidiazorun) and NAA (Naphtalen Acetic Acid) at different levels of concentration. After two months, growth indexes, including shoot number, shoot height, root number, root length, bud number and greenness rate were measured and recorded. Results showed that the best shooting treatment was IBA (0.01 mgl-1), BAP (0.3 mgl-1) and 2ip (0.5 mgl-1), in which average shoot number, shoot height and greenness rate were 4.63, 2.73 cm and 3.75, respectively, whereas the best rooting treatment was NAA (0.5 mgl-1) plus IBA (0.5 mgl-1), in which root length was 0.2 cm. Finally, the micropropagated plantlets were transferred to greenhouse to pass their adaptation process. Keywords: Eucalyptus, asexual propagation, shooting, rooting, tissue culture, media culture