باز زنده‌‌سازي اماكن تاريخي ـ فرهنگي (مطالعه موردي: هتل باغ مشيرالممالك ـ شهر يزد)

A model to Revitalization of Historical and Cultural Places (Case study: Moshir - o - Almamalek, Garden City of Yazd)

باغ مشيرالممالك به وسعت هجده هزار متر مربع يكي از باغ‌هاي خرم واقع در شمال غرب يزد در اواسط دوره قاجاريه بوده كه توسط ميرزافتح الله خان مشيرالممالك بنا گرديده است. اين باغ داراي آب انبار، اصطبل، بارانداز، انبار، باغچه‌هاي گل كاري و سبزي‌كاري شده، حمام، كوشك، اندروني، بيروني، نارنجستان، پاركينگ و غيره بوده كه متاسفانه پس از انقلاب بر اثر مهاجرت وارثان باغ به خارج از كشور به صورت متروكه در آمده و بسياري از ساختمان‌هاي با ارزش آن تخريب يا براي يافتن گنج به نابودي كشيده شد. هدف اصلي در اين تحقيق، باز زنده‌سازي فضاها و كاربري‌هاي موجود در اين باغ با بهره‌گيري از الگوهاي معماري و طراحي بومي و سنتي است. در اين تحقيق از مطالعات كتابخانه اي و ميداني استفاده شده است. نوع تحقيق توصيفي – تحليلي مي باشد. در قسمت باززنده سازي از الگوهاي رايج داخلي و خارجي با تطبيق اصول معماري ايراني و اسلامي بهره گرفته شده است. همچنين در بخش مطالعات ميداني از دوربين‌هاي عكاسي Canon powershot S5 IS، Olympus C160؛ متر و ... استفاده شده است. به جز ساختمان مركزي ديگر ساختمان هاي باغ پي نداشته و شاخص‌ترين مصالح به كار رفته در بنا خشت بوده است. آب شرب باغ در گذشته از قنات باغ تامين مي‌شده ولي امروزه از طريق سيستم آبرساني شهري تامين مي‌شود. درختان اين باغ در گذشته بيشتر از نوع مثمر مانند انجير، انگور، سيب و... بوده ولي اخيراً گياهان ديگري از جمله زيتون، خرمالو و مركبات به تركيب گياهي باغ اضافه شده است. كاربرد عناصري از قبيل سبزه، آب و گياه كه در باغ‌سازي ايران قديم، شاكله اصلي باغ را تشكيل مي‌داده‌اند، پس از باززنده سازي در باغ مشيرالممالك به خوبي مشاهده مي‌شود كه نشانگر رابطه معماري با طبيعت در ايران قديم و كنوني است. شفافيت، ارتباط فضاها، سازمان‌دهي فضاها، پيوستگي فضاها، هندسه و تناسبات به كار رفته در اين باغ، همگي بيانگر تفكر و تعقل در سبك باغ‌سازي ايراني است كه عالمانه و آگاهانه به دنبال آسايش جسماني و روحانيِ انساني است كه بي‌قرار در پي آرامش است.

Introduction: Due to spectacular geographical location, the Province of Yazd, located in the center of Iran, it has been in the center of attention since long ago. It is considered one of the driest provinces in Iran with hot and dry climate, and annual average precipitation of 50-100ml. The day and night temperature varies between 11.9 to 20.7 degrees of Celsius. The special climate in Yazd has resulted in beautiful gardens such as, Moshir – o – Almamalek Garden, which is one the most famous and beautiful gardens in Yazd. It is 18000m2 in area and is located in the north-west of Yazd. It was established by Mirza Fathollah Khan, Moshir – o – Almamalek in Ghajar era. He was in charge of collecting tax in Yazd and when the Governor was absent, he took up the responsibilities. As the elderly people from Yazd say, Yazd was controlled from his residence, i.e., Moshir – o – Almamalek Garden. Material and Method: Literature review and field study were used in this study. This study is descriptive-analytical. Through the restoration of the place, current national and international patterns along with Iranian-Islamic architectural concepts were used. Cameras like Cannon Power shot S5 IS and Olympus C160 were utilized during the field study. Result: Except the central building, the other buildings lack foundation. The most preeminent material used is mud-bricks. In the past, drinking water was supplied by subterranean canals (ghanat). It is now, however, supplied by the city water system. The trees in the garden would be fruit bearing, e.g. fig, vine, apple, etc. Other plants such as olive, persimmon, and citrus have recently been cultivated. Discussion: Using elements such as grass, water, and plants during restoration, which constitute the main elements of ancient Iranian architecture, is vividly observable. This demonstrates the relation between the nature and architecture in the present and past Iran. Transparency, space linkage, organized spaces, space integration, geometry, and symmetry implemented in the garden reflect thought and rationalization in the Iranian garden establishment, which intentionally and consciously pursued physical and spiritual peace for human looking for tranquility