تحليلي بر شاخص‌هاي توسعه كشاورزي در شهرستانهاي استان ايلام

An Analysis of Agricultural Development Indexes in Ilam Townships

بخش كشاورزي در استان ايلام با مسايل و مشكلاتي از جمله؛ كمبود سرمايه و سرمايه گذاري، پايين بودن سطح سواد كشاورزان، عدم وجود بازار مناسب براي محصولات توليدي، وسعت كم اراضي، عدم استفاده مناسب از مكانيزاسيون كشاورزي، بالا بودن ميزان اراضي ديم و بيكاري فصلي كشاورزان مواجه مي‌باشد، كه اين مسايل و مشكلات موانعي را بر سر راه توسعه كشاورزي در اين استان به وجود آورده‌اند. شناخت اين مسايل و تدوين برنامه مناسب به منظور برطرف نمودن يا كم رنگ كردن آنها آثاري از جمله؛ رونق بخش كشاورزي، استفاده بهينه از پتانسيل‌هاي بخش كشاورزي، افزايش توليدات، افزايش درآمد كشاورزان، تثبيت جمعيت روستايي، توسعه كشاورزي و نهايتاً توسعه استان را بدنبال دارد. اين مقاله با هدف رتبه‌بندي و تعيين سطوح توسعه يافتگي شهرستان‌هاي استان ايلام از نظر شاخص‌هاي كشاورزي توسعه، به منظور تحليل وضعيت كشاورزي شهرستان‌ها تدوين گرديده است. در اين مقاله با استفاده از تركيبي از روشهاي تحقيق توصيفي، اسنادي و توسعه‌اي و بررسي تعداد30 متغيّر در قالب 5 شاخص (وضعيت بهره برداران، زمين بهره برداري‌‌ها، سطح زيركشت و عملكرد در هكتار محصولات، مكانيزاسيون كشاورزي و دامداري) با استفاده از مدل موريس سعي گرديده است وضعيت بخش كشاورزي در شهرستان‌هاي استان ايلام مورد بررسي قرار گيرد و شهرستان‌ها از نظر سطح توسعه يافتگي، طبقه بندي گردند. همچنين با بهره‌گيري از ضريب اختلاف به تعيين ميزان پراكندگي شاخص‌ها در شهرستان‌ها و با استفاده از دامنه نوسانات، به تعيين نوسان ضريب توسعه يافتگي شهرستان‌ها از نظر شاخص‌هاي مورد مطالعه، مبادرت شده است. در نهايت با استفاده از نرم‌‌افزار Arc-View، نتايج سطح بندي شهرستان‌ها، از نظر شاخص‌هاي كشاورزي توسعه در قالب نقشه ارايه گرديده است. نتايج به دست آمده نشانگر نامناسب بودن وضعيت شهرستان‌هاي استان ايلام از نظر شاخص‌هاي موردمطالعه مي‌باشد. به صورتي كه كليه شهرستان‌ها، از نظر مجموع شاخصهاي مورد مطالعه، در زمره شهرستان‌هاي محروم (توسعه نيافته) و تنها از نظر برخي شاخص‌ها، تعدادي از شهرستان‌ها در وضعيت نيمه برخوردار (درحال توسعه) قرار گرفته‌اند. در پايان نيز راهكارهايي به منظور رفع مشكلات بخش كشاورزي استان ارايه گرديده است.

Agriculture sector in Ilam Province faces such problems as lack of investment, low levels of farmers’ literacy, lack of proper market for productive goods, low area of lands for agriculture, improper use of agricultural mechanization, highness of upland (dry) farming and farmers’ seasonal unemployment. Being aware of such problems and providing appropriate planning in order to remove or lessen them contribute to such results as flourishment of agriculture sector, optimal use of agricultural potentials, increases in products, increases in farmers’ incomes, rural zero population growth, agricultural development and ultimately the province development. In order to analyze the condition of agriculture sector in Ilam Province, the current paper aims at ranking the levels of development of its townships in terms of agricultural development indexes. By the use of combination of descriptive, documental and developmental research methods and the investigation of 30 variables in the form of 5 indexes (condition of farmers, farming lands, farming area and performance of products per hectare, mechanization of agriculture and animal husbandry) using Morris Model, the present paper makes efforts to investigate the condition of agriculture sector in the townships of Ilam Province and categorize those townships with respect to development level. Also, employing coefficient of variation, the extent of scattering of understudy indexes in the townships is determined and using range of fluctuation, the fluctuation of townships’ development coefficients is specified in terms of studied indexes. Ultimately, making use of Arc-View software, the results of townships’ ranking in terms of agricultural development indexes are presented in the form of maps. Findings indicate that Ilam Province is not in good condition with respect to indexes studied in such a way that in terms of total understudy indexes, all of townships are in deprived level (undeveloped level) and only in terms of some indexes, some of townships are in semi-enjoyed level (developing level). Ultimately, some solutions have been recommended in order to tackle the obstacles of agricultural sector of Ilam Province.