تعيين رخدادهاي خشكسالي و ترسالي بر پايه مدل چندمتغير اسكالوگرام و بررسي ارتباط شديدترين رخدادها با مقادير حدي بارش

A Determination of Dry and Wet Events as Based on Multivariate Scalogram Model and an Investigation of the Relationship between Extreme Events and Extreme Values of Precipitation

خشكسالي عارضه اي طبيعي، موقتي و بازگشتي در اقليم هر منطقه محسوب مي گردد. يكي از معايب موجود در مدل هاي تك متغير پايش خشكسالي، پايش بر مبناي مقدار يك متغير (بارش) مي باشد. اين موضوع سبب مي شود در سال هايي كه مقدار بارش در حد متوسط است، ولي تعداد روزهاي باراني و يا رطوبت نسبي از حد نرمال كمتر و يا دما و به تبع آن ها تبخير تعرق از حد نرمال منطقه بيشتر است، خشكسالي از نظر تنها نمايه ي موجود يعني مقدار بارش پنهان بماند. با توجه به خصوصيات پيچيده ي پديده ي خشكسالي و تاثيرپذيري آن از متغيرهاي مختلف اقليمي، توسعه ي مدل هاي پايش چندمتغير مي تواند به شناخت بهتر اين پديده كمك فراواني نمايد. در اين تحقيق در راستاي نيل به اين هدف با استفاده از 50 عامل اقليمي مرتبط با بارش، تبخير تعرق پتانسيل و روزهاي باراني طي يك دوره ي آماري 50 ساله يك مدل چندمتغير بر اساس سطوح آستانه ي چانگ و مدل اسكالوگرام جهت پايش رخدادهاي خشكسالي و ترسالي در 5 ايستگاه سينوپتيك شيراز، تهران، مشهد، تبريز و كرمانشاه توسعه داده شد. بررسي ارتباط بين سال هاي وقوع شديدترين رخدادهاي خشكسالي و ترسالي با سال وقوع كمينه و بيشينه ي مقدار بارش نشان داد همواره شديدترين رخدادهاي خشكسالي و ترسالي مقارن با وقوع كم بارش ترين يا پربارش ترين سال ها نمي باشند. ضمن آن كه تعيين مقدار وزن هر يك از عوامل ذكر شده با توجه به اقليم منطقه مي تواند بر پايش وضعيت خشكسالي موثر باشد. اين موضوع به تحقيقات بيشتري نياز دارد.

Drought is a natural, temporal and recurrent phenomenon in the ecology of any region where it occurs. One of the currently existing problems in single variable models of drought monitoring is considering the value of precipitation as the only indicator for monitoring of the phenomenon. This vision would lead to unseen droughts in some years the level of precipitation for which is normal but accompanied by, with low rainy days, low relative humidity, high temperatures, and high evapotranspiration. Taking into consideration the complicated characterizations of drought phenomenon and the different impacting meteorological variables, appropriate multivariable models can be very helpful. Throughout the present study, a multivariable model was developed to determine the wet and dry events at 5 synoptic stations of: Shiraz, Tehran, Mashhad, Tabriz, and Kermanshah for a 50 year period. This model is based on Chang’s threshold levels and the Scalogram model and is designed via 50 meteorological variables from precipitation, potential evapotranspiration and rainy days. Investigations of the relationship between initiation year of extreme dry vs.wet events along with the initiation year of minim um vs. maximum precipitation values showed those extreme precipitation years not to be the same as the extreme dry and wet years. In the meantime, the weights of any parameter have an effect on the drought situation and should be more extensively put into further investigation.