ساختار صوري نقوش طبيعي در سوزن‌دوزي زنان بلوچ (با تاكيد بر نمونه‌هاي شهرستان سراوان)

Formal Structure of Natural Designs in Baluch Women’s Needlework (With the Emphasis on Instances from Sarāvān Township)

سوزن‌دوزي از رايج‌ترين و در عين حال شاخص‌ترين هنرهاي متداول در ميان زنان قوم بلوچ است كه علي‌رغم برخورداري از شهرت فراوان در اغلب پژوهش‌هاي انجام شده در اين عرصه، كمتر به ساختار صوري حاكم بر نقوش آن پرداخته شده است. اين تحقيق، كه با هدف تبيين و نماياندن هرچه بهتر هنر سوزن‌دوزي بلوچ (در شهرستان سراوان استان سيستان و بلوچستان) و جنبه‌هاي ارتباطي ساختار نقوش آن با عناصر طبيعت صورت پذيرفته است، با فرض بر اينكه طبيعت در ايجاد ساختار صوري نقوش سوزن‌دوزي بلوچ نقش مهمي بر عهده دارد، كوشيده است به اين پرسش‌ها پاسخ دهد كه آيا بين اين نقوش با عناصر طبيعت ارتباطي وجود دارد يا خير، و اگر چنين است اين نگاره‌ها را با تكيه بر عناصر طبيعت به چند دسته مي‌توان تقسيم كرد. در اين تحقيق به شيوه توصيفي و تحليلي ساختار صوري نقوش سوزن‌دوزي بلوچ در دو گروه نقوش گياهي و حيواني بررسي شده است. نتيجه اين بررسي نشان از آن دارد كه زنان سوزن‌دوز بلوچ در طراحي نقوش طبيعي، ضمن توجه به روابط زيبايي‌شناختي و محيط پيرامون، نقش كاركردي آن‌ها را نيز در تناسب با شيوه طراحي هندسي مد نظر قرار داده‌اند.

Needlework is one of the commonest and at the same time most outstanding arts among Baluch women, in spite of having been greatly well-known, in most of the research done in this field, less and less attention is paid to the formal structure of designs. In this research, with the purpose of a better clarification and representation of Baluch needlework art (located in Sistan and Baluchistan province) and its relational aspects of design structures with natural elements, on the premise that nature plays an important role in design of formal structure of Baluch women’s needlework it is attempted to find answers to these questions as; whether there is basically a relationship between Baluch needlework designs with natural elements or not? If it is so, how can these illustrations leaning on natural elements be categorized? Therefore, in conducting this research descriptive and analytic mehtods are used to find the answers to these questions. In order to do so, Baluch needlework formal design structures are examined in two groups of vegetative and animal designs. The results showed that Baluch needleworker women, in designing natural motifs, not only considered aesthetic relations and their surrounding environment, but also paid attention to their functional role proportionate with the geometric design style.