كليدواژه :
وزن دانه , انتقال مجدد , ذخاير ساقه , عملكرد , فتوسنتز جاري , گندم
چكيده فارسي :
رشد گندم در دوره پس از گلدهي معمولاً با شرايط نامساعد بويژه با كمبود رطوبت مواجه مي‌شود كه باعث كاهش ميزان فتوسنتز جاري مي‌گردد و در نتيجه كاهش فراهمي مواد پرورده براي دانه در حال رشد مي‌گردد. در اين شرايط مواد پرورده ذخيره شده در ساقه از دوره پيش از گلدهي نقش مهمي در تامين مواد پرورده براي دانه در حال رشد دارد. به منظور بررسي ميزان ذخاير ساقه در ارقام مختلف گندم با ارتفاع ساقه متفاوت، آزمايشي در سال زراعي 87-1386 مزرعه تحقيقاتي دانشگاه آزاد اسلامي واحد ارسنجان اجرا شد. طرح آزمايشي كرت‌هاي خرد شده در قالب بلوك‌هاي كامل تصادفي مورد استفاده قرار گرفت و تيمارها شامل 6 رقم گندم با ارتفاع ساقه متفاوت (مرودشت، فلات، كرج 3، قدس، عدل و كاوه) به عنوان فاكتور فرعي و سه تيمار آبياري (آبياري كامل، انجام تنها يك آبياري در دوره پس از گلدهي و قطع كامل آبياري در دوره پس از گلدهي) به عنوان فاكتور اصلي. در هنگام رسيدگي فيزيولوژيك صفات عملكرد دانه، عملكرد بيولوژيك، تعداد سنبله در مترمربع، تعداد دانه در سنبله، وزن هزار دانه، ارتفاع ساقه و وزن ساقه اندازه گيري شد. نتايج نشان داد كه قطع آبياري پس از گلدهي باعث كاهش معني دار عملكرد دانه، عملكرد بيولوژيك، وزن هزار دانه و وزن ساقه گرديد. همچنين ارقام مختلف از نظر عملكرد دانه، عملكرد بيولوژيك، تعداد سنبله در مترمربع، تعداد دانه در سنبله، ارتفاع ساقه و وزن ساقه اختلاف معني داري با يكديگر دارند. مقايسه اثرات متقابل رقم و آبياري نشان داد كه ارقام مختلف واكنش متفاوتي نسبت به قطع آبياري پس گلدهي نشان مي‌دهند بطوريكه با قطع آبياري پس از گلدهي، وزن هزار دانه و عملكرد دانه در ارقام پابلند به ميزان كمتري در مقايسه با ارقام پاكوتاه كاهش يافت. همچنين كاهش وزن ساقه با قطع آبياري در ارقام پابلند بيشتر از ارقام پاكوتاه بود. اين نتايج حاكي از آن است كه ميزان ذخاير ساقه موجود در ارقام پابلند براي استفاده در دوره پر شدن دانه، بويژه در شرايط نامساعد، بيشتر از ارقام پاكوتا است. به عبارت ديگر انتقال مجدد در ارقام پابلند بيشتر است كه اين ويژگي مي تواند براي توسعه ارقام مقاوم به خشكي در برنامه‌هاي اصلاحي مورد استفاده قرار گيرد
چكيده لاتين :
Stem-stored carbohydrate from pre-anthesis period had an important role in supporting assimilates for growing grain in drought stress during grain filling period. An experiment was conducted in 2007-8 in experimental farm of Islamic Azad University of Arsanjan, to investigate the quantity of stem reserves in different wheat cultivars of different heights. The randomized block, split-plot design was used in the experiment. Main plots consisted of three irrigation regimes (full irrigation, only one irrigation in post-anthesis and without irrigation during post-anthesis period) and subplot consisted of six wheat cultivars (Marvdasht, Falat, Ghods, Karaj3, Adl and Kaveh). At physiological maturity, grain yield, biological yield, yield components, plant height and stem weight were measured. The results showed that water holding in post-anthesis period significantly reduced grain yield, biological yield, grain weight and stem weight. Grain yield, biological yield, harvest index, number of ear m-2, number of seed ear-1 and plant height were significantly different in different cultivars. The interaction effects of cultivars and irrigation indicates that different cultivars respond differently to reduction of irrigation. By withholding post-anthesis irrigation the adverse effects of drought on grain weight and grain yield in tall cultivars were lower in comparison with dwarf cultivars. Losses of stem weight with irrigation withholding were higher in tall cultivars. These results indicates that tall cultivars have more stored reserves in stem, which can be used in unfavourable condition for grain filling. In other words, remobilization is higher in tall cultivars and this trait can be used for developing drought tolerance in breeding programs.
