تعيين مناسب‌ترين شاخص مقاومت به خشكي در ژنوتيپ هاي مختلف نخود

Determining the best indices of drought tolerance in chickpea genotypes

به منظور تعيين مناسب‌ترين شاخص انتخاب مقاومت به خشكي در بيست ژنوتيپ نخود زراعي آزمايشي در سال‌هاي زراعي 86-1385 و 1387-1386در مزرعه تحقيقاتي موسسه تحقيقات ديم سرارود كرمانشاه و دانشگاه آزاد اسلامي واحد كرمانشاه در شرايط جداگانه آبي و ديم با يك آزمايش مركب در قالب طرح بلوك‌هاي كامل تصادفي در چهار تكرار انجام شد. در اين بررسي ژنوتيپ تازه معرفي شده مورد استفاده قرار گرفت. شاخص‌هاي كمي مقاومت و حساسيت به خشكي مانند شاخص حساسيت به تنش (SSI)، شاخص تحمل تنش((STI، شاخص تحمل(TOL)، شاخص ميانگين هندسي بهره‌وري(GMP)، شاخص پايداري عملكرد (YSI)، شاخص بهره‌وري متوسط(MP)، شاخص ميانگين هارمونيك (MH) و شاخص معيار برتريت(Pi) بر اساس عملكرد گياه در شرايط تنش آبي و شرايط بدون تنش محاسبه شد. نتايج بدست آمده نشان داد در بين شاخص‌هاي مقاومت به خشكي، شاخص‌هاي MP, MH, GMP, STI به عنوان بهترين شاخص‌ها در گزينش ژنوتيپ هاي مقاوم به خشكي معرفي شدند. تجزيه خوشه اي ژنوتيپ هاي مورد مطالعه بر اساس صفات ياد شده، نشان دهنده طبقه بندي آن‌ها به سه گروه عمده است كه سه ژنوتيپ شماره 7، 8 و 11(آزاد،ILC.482 وILC.1799) در يك گروه جاي گرفته و معرف ژنوتيپ هاي مقاوم به خشكي بودند.

In order to determine the best identifying indices of drought tolerance on 20 lines of chickpea, two separate experiments were conducted in two regions of research field in Dryland agriculture institute(Sararod) and Islamic Azad University, Kermanshah Branch Research Station in 2007 and 2008 growing season. The 20 new released genotypes were tested using a randomized complete block design under two irrigated (non stress) and rainfed (stress) conditions. Quantitive drought tolerance and susceptibility indices such as Stress Tolerance Index (STI), Stress Susceptibility Index (SSI), Tolerance Index (TOL), Geometric Mean Productivity (GMP), Yield Stability Index(YSI), Mean Productivity (MP), Harmonic Mean (HM) and Superiority Measure (Pi) based on yield in stress and non stress conditions were calculated. Results showed that MP, MH, GMP, STI, are the most suitable criteria for screening drought resistant genotypes. Cluster analysis of genotypes based on the above characteristics, indicates that they are classified into three major groups, three genotypes 7, 8 and 11 (Azad, ILC.482 and ILC.1799) located in the same group which presented Drought-resistant genotypes.