مطالعه ي نگرش ها و رفتارهاي اجتماعي– فرهنگي زنان حاشيه نشين (مورد مطالعه: شهرك سعدي شيراز)

Attitudes and socio-cultural Behaviors of Female Slum dwellers (Case of study: Saʹʹadi township of Shiraz)

زنان به عنوان نيمي از جمعيت حاشيه نشين از بسياري جهات دچار محروميت هاي اجتماعي- اقتصادي و فرهنگي مضاعفي هستند و بر اساس بررسي هاي محقق، مطالعه اي كه مشخصاً به بررسي وضعيت زنان حاشيه نشين بخصوص نگرش ها و رفتارهاي اجتماعي اين قشر پرداخته باشد، صورت نگرفته است؛ بنابراين هدف كلي اين تحقيق مطالعه ي رفتارها و نگرش هاي اجتماعي و فرهنگي زنان حاشيه نشين در يكي از بزرگترين محلات حاشيه ي شهر شيراز يعني شهرك سعدي مي باشد. روش تحقيق در اين پژوهـش از نوع پيمايشي و تكنيك جمع آوري داده ها، «پرسشنامه ي محقق-ساخته» بوده است. جامعه ي آماري كليه ي زنان حاشيه نشين شهرك سعدي شيراز يعني 25542 نفر مي باشد كه با استفاده از جدول مورگان و روش نمونه گيري خوشه اي با 348 نفر از آنان مصاحبه گرديد. يافته هاي اين پژوهش در دو بخش توصيفي و استنباطي ارايه شده است كه در بخش توصيفي، يافته ها نشان مي دهد كه مشاركت زنان در حد متوسط مي باشد. در زمينه ي تعلق شهروندي يافته ها حاكي از تعلق زياد (53 درصد) زنان به شهر شيراز مي باشد. همچنين بيشتر زنان تقديرگرا بوده اند و شيوع فرهنگ فقر در محله در حد متوسط (7/80 درصد) مي باشد. روابط بسيار ضعيف همسايگان با يكديگر (77 درصد)، اعتقاد به زياد بودن آسيب هاي اجتماعي و سبك زندگي فقيرانه تر از جمله ديگر نتايج به دست آمده در بخش توصيفي تحقيق مي باشد. در بخش استنباطي نيز يافته ها نشان مي دهد همبستگي به دست آمده بين سابقه ي سكونت و نگرش به وجود آسيب هاي اجتماعي و سابقه ي سكونت و تمايلات فرزندآوري، از آنجا كه سطح معنا داري محاسبه شده به ترتيب (Sig=0.34) و (Sig=0.20) بزرگتر از آلفاي تحقيق (=0.05?) است، معنا دار نمي باشد؛ اما همبستگي بين باورهاي فرهنگي زنان و تمايل به مشاركت و بين سابقه ي سكونت و رفتار فرزندآوري، از آنجا كه سطح معناداري محاسبه شده (Sig=0.02) و (Sig=0.00) كوچكتر از آلفاي تحقيق (= 0.05?) است، بنابراين همبستگي بين متغيرها معنا دار مي باشد. نتايج حاصله از تحليل واريانس (آزمون F) نيز نشان مي دهد در نگرش به وجود آسيب اجتماعي بر حسب سطح سواد تفاوت معنادار وجود دارد. در آزمون رگرسيوني تحقيق نيز 8 متغير سن، سن ازدواج، درآمد، طول مدت ازدواج، سابقه ي زندگي در شهر، تعداد نوزاد فوت شده، تعداد مطلوب فرزند و شاخص تقديرگرايي وارد رگرسيون گام به گام گرديد كه در مرحله ي اول، 59 درصد تغييرات متغير وابسته (59/0R2= ) توسط متغير طول مدت ازدواج تبيين شده و در مرحله ي دوم شاخص تقديرگرايي وارد معادله رگرسيوني گرديد كه اين متغير با متغير طول مدت ازدواج داراي همبستگي قوي با متغير فرزندآوري مي باشد (788/0R= ) و 62 درصد تغييرات متغير وابسته را تبيين مي كنند (620/0R2= ).

Women as half of the population of slum dweller usually face more social and economic deprivations and so far no studies have been done concerning their attitudes and social behaviors. Therefore this article focuses on such a population in Saʹadi township of Shiraz. Research population consisted of all the women residents of this shanty town of which 348 individuals were selected through cluster sampling. Descriptive findings showed that womenʹs social participation was at the middle range and their sense of belongingness to the city of Shiraz was relatively high. These women are mostly fatalistic and the culture of poverty is relatively prevalent among them, relations with neighbors are weak. Inferential findings showed that cultural beliefs were significantly related to social participation and that length of residence in the slum was significantly related to fertility. The results of ANOVA test indicated that education was related to having a sense that a high level of social problems exists. Regression analysis showed that of the 8 variables (age, income, age of marriage, length of marriage, length of residence in the city, number of dead infants, desired number of children, and fatalism) that were entered into the equation, length of marriage explained 59 percent of the variance of the dependent variable. Length of marriage and fatalism together explained 62 percent of the variance of the dependent variable.