بررسي برخي از ويژگي هاي فيزيكي، آناتومي و رفتار خشك شدن تخته هاي حاصل از درختان كهن سال نخل (Phoenix dactylifera L.) در شهرستان بم

Physical and anatomical features and drying behavior of the boards produced from old date palm trees (Phoenix dactylifera L.) in Bam city

در اين پژوهش، ويژگي هاي فيزيكي، آناتومي و رفتار خشك شدن چوب نخل (Phoenix dactylifera L.) مورد مطالعه قرار گرفت. براي اين منظور، چهار اصله درخت نخل كهن سال از شهرستان بم در استان كرمان قطع شد. سپس تخته‌هايي به ابعاد 300 × 50 × 30 ميلي متر در راستاي مغز به پوست و از ارتفاع برابر سينه تهيه شده و پس از اندازه‌گيري رطوبت سبز و جرم ويژه، در يك خشك كن نيمه صنعتي و مطابق برنامه ملايم چوب خشك كني تا رطوبت حدود 8% خشك شدند. علاوه‌براين، نزديك‌ترين تخته به مغز و پوست براي مطالعات ميكروسكوپي مورد استفاده قرار گرفتند. نتايج نشان داد كه رطوبت سبز چوب نخل در دامنه 150- 260 درصد و جرم ويژه آن در دامنه 25/0-39/0 متغير بود و از مغز به طرف پوست بر مقدار رطوبت سبز آن افزوده و از جرم ويژه آن كاسته شد. مطالعات آناتومي و تجزيه و تحليل آماري نيز نشان داد كه بين ميانگين تعداد حفرات آوندي و تعداد دستجات آوندي در مغز و پوست تفاوت چنداني وجود نداشته ولي ميانگين مساحت حفرات آوندي در ناحيه مغز بمراتب بيشتر بود. نتايج همچنين نشان دادند كه سرعت خشك شدن تخته هاي نخل بالا بوده و پس از 7 روز به رطوبت نهايي حدود 8 درصد رسيدند. سرعت خشك شدن نمونه هاي نزديك پوست بيشتر از نمونه هاي نزديك مغز بوده و در هيچ يك از تخته هاي نخل عيوب مربوط به تغيير شكل (تاب، خميدگي، كماني، ناوداني) و ترك هاي سطحي رخ نداد. واژه‌هاي كليدي: نخل، خشك كردن، ويژگي‌هاي فيزيكي، آناتومي.

The physical and anatomical properties of old date palm wood (Phoenix dactylifera L.) and its drying behavior were studied. Four old date palm trees grown in Bam city (Kerman provenience) were felled. Then, boards with the dimension of 300 × 50 × 30 mm were cut at DBH of trees from pith to bark. After measuring the green moisture content and specific gravity the boards were dried in a semi-industrial kiln to reach the final moisture content of 8% using a mild wood drying schedule. Cross-sectional anatomical measurements were performed on the nearest boards to the bark and pith. Results showed that the green moisture content and specific gravity of date palm wood ranged between 150-260% and 0.29–0.39 and the moisture content was increased and the specific gravity decreased from pith to bark. Anatomical observations and statistical analysis revealed that there was no statistically significant difference between average number of vessel elements and vessel bundles between pith and bark, but the mean vessel area in pith was considerably greater than bark. Results also showed that the drying rate of date palm wood was high reaching to the final moisture content of 8% within 7 days. Drying rate of bark samples was higher than those of the pith and no deformation and surface crack was observed in the dried boards. Key words: Date palm, drying, physical properties, anatomy.