مقايسه تغييرات درون و ميان رگباري رواناب و رسوب در پلات‌هاي مستقر در كاربري‌هاي مرتع و جنگل احيا شده

Comparison of intra and inter variations of runoff and sediment in plots installed in range and reclaimed forest land uses

بررسي تغييرات درون و ميان رگباري رواناب و رسوب در طول رگبار كمك زيادي به درك مشكلات موجود در يك حوضه آبخيز مي‌كند. هدف از اين پژوهش بررسي تغييرات درون و ميان رگباري رواناب و رسوب ناشي از رگبارهاي منفرد بود. براي اجراي اين پژوهش پلات‌هاي 50 × 50 سانتي‌متر در دو كاربري مرتع و جنگل احيا شده با سه تكرار در روستاي ييلاقي كدير واقع در ارتفاعات البرز مركزي مستقر شد. براي اين پژوهش از باران‌ساز پمپي با حجم 5 ليتر و با شدت يك ميلي‌متر بر دقيقه و قطر قطرات حدود يك ميلي‌متر و متناسب با شرايط بارش حاكم بر منطقه در سطح پلات‌هاي طراحي شده طي حدود 22 دقيقه انجام شد. مقدار رواناب و رسوب پس از شروع رواناب با فواصل زماني هر 2 دقيقه يك‌بار در ظروف مخصوص جمع‌آوري و در هر ماه به مدت يك سال از خرداد 1388 تا ارديبهشت 1389 حجم و وزن هر يك اندازه‌گيري شد. نتايج نشان داد كه تغييرات درون رگباري رواناب در دو كاربري مرتع و جنگل احيا شده ابتدا داراي روند افزايشي بوده و سپس روند كاهشي داشته است. تغييرات رسوب از رواناب تبعيت كرده ولي نوسانات ميزان رسوب بيشتر بود. ميزان رواناب و رسوب در كاربري مرتع به ترتيب 8/3 و 7/7 برابر كاربري جنگل احيا شده بود. همچنين بيش‌ترين و كم‌ترين ميزان رواناب توليد شده در هر دو كاربري به ترتيب مربوط به فروردين 1389 و شهريور 1388 بوده و بيش‌ترين و كم‌ترين ميزان رسوب به ترتيب در بهمن و شهريور 1388 رخ داد.

Studying intra and inter variations of runoff and sediment on storm basis facilitates understanding problems in a watershed. However, such studies have been fortuitously conducted. Accordingly, this study was planned to evaluate intra and inter variations in runoff and sediment on storm event basis in plot scale with dimension of 50×50 cm in rangeland and reclaimed forest treatments with three replications at Kodir village in Alborz Central mountain range. For this study, a pumped rainfall simulator with 5 liters volume capacity, intensity of about 1 mm/min and drops diameter of 1 mm and similar to prevailing precipitation conditions in the study area for a period of about 22 min was used. The amount of runoff and sediment at the onset of starting runoff generation were collected at every 2 min from April 2009 to May 2010. The results of the study showed that the trend of runoff within events in both range and revived forest use was initially increasing and then decreasing. Sediment variation with further fluctuations was found similar to that of runoff. The amount of runoff and sediment in the rangeland use was 3.8 and 7.7 times more than those recorded for reclaimed forest use. Also, the highest and the least amount of runoff in both uses occurred in April 2010 and September 2009, respectively, while the highest and the least amount of sediment occurred in February and September 2009.