تاثير عمق و فاصله زهكش هاي زيرزميني بر تلفات نيترات در اراضي شاليزاري در فصل كشت كلزا

Influence of subsurface drain depth and spacing on nitrate losses from paddy fields during canola growth season

زهكشي زيرزميني علاوه‌بر كنترل سطح ايستابي و آب‌شويي املاح از ناحيه ريشه، ممكن است سبب دفع نيتروژن از طريق پساب زهكشي شود. در اين پژوهش، اثر سيستم هاي مختلف زهكشي زيرزميني بر تلفات نيترات، در مزرعه شاليزاري تجهيز و نوسازي شده دانشگاه علوم كشاورزي و منابع طبيعي ساري در طول يك فصل كشت كلزا در سال 1391-1390 بررسي شد. تيمارهاي زهكشي عبارت بودند از: سه سيستم زهكشي زيرزميني معمولي با پوشش معدني شامل سيستم زهكشي با عمق 9/0 متر با فاصله زهكش 30 متر (D0.9L30S)، عمق 65/0 متر با فاصله زهكش 30 متر (D0.65L30S)و عمق 65/0 متر با فاصله زهكش 15 متر (D0.65L15S) و يك سيستم زهكشي معمولي با پوشش مصنوعي با عمق 65/0 متر و فاصله 15 متر (D0.65L15F). غلظت نيترات زه آب زهكش ها 15 روز يك بار اندازه گيري شد. در طول مدت مطالعه، ميانگين غلظت نيترات زه آب و كل تلفات نيترات از تيمار‌هاي D0.9L30S، D0.65L30S، D0.65L15S و D0.65L15F به‌ترتيب 65/4، 47/3، 5/4 و 97/2 ميلي‌گرم در ليتر و 5/7، 57/4، 12/9 و 46/15 كيلوگرم در هكتار بود. براساس نتايج، افزايش فاصله زهكش ها سبب كاهش غلظت نيترات زه آب و افزايش عمق نصب لوله هاي زهكش سبب افزايش غلظت نيترات زه آب شد. بنابراين، مديريت آب از طريق سيستم هاي زهكشي زيرزميني داراي عمق و فاصله مناسب، مي تواند اثرات منفي دفع نيترات از اراضي شاليزاري به منابع آب سطحي و زيرزميني را كاهش دهد. واژه‌هاي كليدي: اراضي شاليزاري، زهكشي زيرزميني، نيترات

A subsurface drainage system, in addition to controlling the water table and leaching out dissolved salts from the root zone, may cause losses of nitrogen via drainage effluent. In this research, the effect of different subsurface drainage systems on the losses of nitrate, was investigated at the consolidated paddy fields of Sari Agricultural Sciences and Natural Resources University, during a canola growing season of 2011-2012. Drainage treatments included: three conventional subsurface drainage systems with mineral envelope including drainage system with drain depth of 0.9 m and drain spacing of 30 m (D0.9L30S), drain depth of 0.65 m and drain spacing of 30 m (D0.65L30S), and drain depth of 0.65 m and drain spacing of 15 m (D0.65L15S) and a conventional subsurface drainage system with artificial envelope with drain depth of 0.65 m and drain spacing of 15 m (D0.65L15F). The nitrate concentration of effluent of subsurface drains was measured every 15 days. During the study period, the average of nitrate concentration of drainage effluent and total nitrate loss in D0.9L30S, D0.65L30S, D0.65L15S, and D0.65L15F treatments were 4.65, 3.47, 4.5, and 2.97 mgL-1 and 7.5, 4.57, 9.12, and 15.46 kg.ha-1, respectively. Based on the results, increase in drain spacing resulted in reduction of nitrate concentration of drainage effluent. Also, by increasing in drain depth, the nitrate concentration of drainage effluent was increased. Therefore, water management through a subsurface drainage system with proper drain depth and spacing, could diminish the negative effects of nitrate losses from paddy fields on water resources. Keywords: Nitrate, Paddy fields, Subsurface drainage