بررسي اثر تركيب لجن فاضلاب و زيوليت بر جذب سرب و كادميوم در ريشه و برگ كنگرفرنگي (Cynara scolymus L.)

Investigation the effect of sewage sludge and zeolite on the absorption by cadmium and lead of roots and leaves of artichoke (Cynara scolymus L)

لجن فاضلاب به‌دليل وجود عناصر غذايي مورد‌نياز گياه مانند نيتروژن، فسفر و هم چنين ماده آلي فراوان به‌عنوان كودي ارزان قيمت مورد توجه در كشاورزي بوده، اما وجود عناصر سنگين مصرف آن را به‌عنوان كود محدود مي‌كنند. زيوليت از جمله تركيبات طبيعي براي غير فعال كردن اين عناصر در خاك است. هدف ازاين پژوهش بررسي ميزان جذب عناصر سرب و كادميوم در گياه كنگرفرنگي تيمار شده با سطوح مختلف لجن فاضلاب شهري در شرايط وجود يا عدم وجود زيوليت طبيعي است. به‌اين منظور آزمايشي گلداني در قالب فاكتوريل بر پايه طرح كاملاً تصادفي با 4 تكرار و با سه سطح لجن (‌15 و 20 و 25 درصد وزني/ وزني خاك) و چهار سطح زيوليت (‌0 و 5 و 10 و 15 درصد وزني/ وزني خاك) در شرايط گلخانه‏اي انجام شد. نتايج نشان داد كه بين سطوح مختلف لجن فاضلاب در جذب سرب توسط اندام هوايي و در جذب كادميوم توسط ريشه تفاوت هايي وجود دارد. همچنين افزودن زيوليت سبب كاهش معني دار سرب و كادميوم موجود در ريشه گياه (‌در سطح 5 درصد) شد، به‏نحوي‏كه كمترين ميزان سرب جذب شده توسط ريشه در بين تيمارهايي كه زيوليت دريافت نموده بودند، در تيمار با سطح 10 درصد زيوليت مشاهده گرديد. همچنين كمترين ميزان كادميوم ريشه در تيمار 10 درصد زيوليت ثبت شد. با اين وجود ميزان تجمع سرب در اندام هوايي تحت تاثير زيوليت قرار نداشت. عدم وجود اختلاف معني‎دار در ميزان عناصر سنگين اندام‌هاي هوايي گياه مبين توانمندي كنگر فرنگي در مديريت جذب و انتقال عناصر سنگين است. واژه‌هاي كليدي: سرب، كادميوم، لجن فاضلاب، زيوليت، كنگرفرنگي

Due to the presence of plant food elements like nitrogen, phosphorus, potassium and organic matter, sewage sludge has been noticed as a cheap fertilizer in agriculture, but the heavy metals restrict its application as fertilizer. Zeolite is one of the natural compounds used for inactivation of these elements in soil. The aim of present research is to clarify the rate of cadmium and lead absorption of artichoke grown in sewage sludge of city infiltration system at the presence and absence of zeolite. A complete randomized factorial design as pot experiment with three levels of sewage sludge (15, 20 and 25% w/w of soil) and four levels of zeolite (0, 5, 10, 15% w/w). Results showed that among different levels of sewage sludge, the absorption of lead in were conducted parts and cadmium in root was significantly different. Also zeolite significantly (at 5%) reduced the lead and cadmium of root. The lowest amounts of cadmium and Lead of root were observed in plants treated with 10% zeolite. no having significant differences of heavy metals accumulation in aerial parts of plants under different treatments means, artichoke has patential to manage the heavy metal absorption and translocation. Keywords: Artichoke, Lead, Cadmium, Sewage sludge, Zeolite