مثال و خيال در انديشه مولوي

Idea and Imagination in Rumi’s Thought

مثال و خيال در انديشه مولوي زهرا رجبي غلامحسين غلامحسين‌زاده تاريخ دريافت: 26/12/91 تاريخ تصويب: 18/9/92 چكيده مولوي يكي از برجسته‌ترين عارفان اهل حكمت در تاريخ تفكر فارسي است و همين امر سبب شده است تا اثر ارزنده او مثنوي، سرشار از مفاهيم عرفاني- حكمي باشد. از جمله اين مفاهيم، مفهوم عالم مثال است كه تاكنون اهل حكمت بيشتر در آن تامل كرده اند و كمتر مورد توجه اهل عرفان و ادبيات قرار داشته است. در اين پژوهش سعي شده است مفهوم عالم مثال و حس مرتبط با آن يعني قوه خيال و رابطه بين آن دو در مثنوي مولوي بررسي و تحليل شود. نتايج به دست آمده نشان مي دهد كه از نظر مولوي، عالم مثال و نيروي خيال، مفاهيمي هستي شناسانه و معرفت شناسانه هستند كه تامل در آن ها چگونگي رابطه انسان با جهان و عالم ماوراي ماده و نحوه دريافت‌هاي عرفاني و شهودي عارفان و حتي شاعران عارف را تبيين مي‌كند. واژه هاي كليدي: عالم مثال، قوه خيال، مثنوي، معرفت شناسي، مولوي، هستي‌شناسي.

Idea and Imagination in Rumi’s Thought Zahra Rajabi Gholamhossein Gholamhosseinzadeh Received: 2013.03.16 Accepted: 2013.12.9 Abstract Rumi is one of the most well-known mystics in the history of Persian literature and his Mathnavi is full of philosophical and mystical concepts. One of these concepts is the World of Ideas which has been more explored by philosophers rather than mystics and literary men. In this study, we tried to analyze the world of Ideas and its related sense, imagination, and also their relations in Mathnavi. Our results showed that from Rumi’s point of view, world of ideas and imagination are ontological and epistemological concepts. By thinking about them the relationship between man, universe and beyond the universe as well as mystical and intuitive messages which are received by mystics or mystic poets will be well understood. Keywords: Rumi, Epistemology, Ontology, Mathnavi, World of Ideas, Imagination