گونه‌شناسي كشف صوري در مثنوي

Typology of Sensing in Mathnavi

گونه‌شناسي كشف صوري در مثنوي سيد مسلم مدني تاريخ دريافت: 15/2/92 تاريخ تصويب: 18/9/92 چكيده كشف و شهود همچون بنيان شناخت‌هاي عرفاني به شمار مي‌رود. عارفان از رهگذر كشف، رويارويي بي‌واسطه با حقيقت را تجربه مي‌كنند؛ از همين‌رو پرداختن به گونه‌هاي كشف و اندازه توان معرفتي هر يك، همواره در كانون تامل‌هاي عارفانه بوده است. جلال الدين محمد مولوي به مثابه عارفي انديشه مند، برپايه آموزه‌هاي نظري صوفيانه به تبيين ادبي گونه‌هاي كشف در مثنوي پرداخته و به آراستگي به گونه‌ها، پيامدها و زمينه‌هاي هر يك توجه نشان داده است. به طور كلي عارفان از دو گونه كشف (صوري و معنوي) سخن گفته‌اند. اين نوشتار با هدف تبيين «گونه‌هاي كشف صوري در مثنوي» و با الهام گرفتن از دسته‌بندي قيصري در مقدمه شرح فصوص الحكم سامان يافته است. مثنوي افزون بر دربرداشتن همه گونه‌هاي كشف صوري (به جز كشف لمسي) با داده‌ها و آموزه‌هاي جزيي بسياري درباره هريك از اين گونه‌ها همراه است كه در مقدمه قيصري و پيگيران دسته‌بندي او مانند سيد حيدر آملي به چشم نمي‌خورد. به نظر مي‌آيد مولوي به كشف سمعي به دليل گستردگي و چندگانگي آن، بيش از ديگر گونه‌هاي كشف صوري پرداخته است. واژه هاي كليدي: شهود،كشف صوري، مثنوي، مكاشفه، مولوي.

Typology of Sensing in Mathnavi Seyyed Moslem Madani Received: 2013.05.05 Accepted: 2013.12.09 Intuition and sensing (unveiling) are regarded as the fundaments of mystical insight; through sensing, mystics directly and without any mediator experience the reality. Therefore, ways of sensing and intuitional ability have always been in the center of mystical studies. Jalal ad-Din Muhammad Rumi, as a thoughtful mystic, literarily and based on theoretical Sufi teachings expresses forms of sensing in Mathnavi. Mystics have explored two forms of sensing : sensual and spiritual. This paper, drawing upon Gheisari’s introduction to Fusus al-Hikam, tries to deal with forms of sensual sensing in Mathnavi. Besides all forms of sensual sensing (except tactile sensing), Mathnavi includes numerous minute teachings about each of them which have not been seen in Gheisari and Heidar Amoli’s classification. It seems that Rumi has dealt with auditory sensing more than the other sensual forms of sensing. Key terms: sensing (unveiling), intuition, sensual sensing, Rumi, Mathnavi ?