نگرش هاي آييني و مذهبي در سقانفارهاي مازندران

سقانفارها گونه‌ای خاص از معماری بومی و مذهبی منطقه مازندران‌ می‌باشند كه بعد از مسجد و در كنار تكیه،از اهمیت و اعتبار خاصی در نزد اهالی منطقه برخوردارند. در منطقه‌ی مازندران باورهای خاصی نسبت به تكیه و سقانفار وجود دارد.در این منطقه طی یك باور محلی تكیه نمادی از حضرت‌ امام حسین(ع)و سقانفار نمادی از حضرت ابو الفضل(ع)است.باور دیگر،این است كه حضرت ابو الفضل(ع)هیچ‌گاه به احترام امام حسین‌ (ع)در پیشگاه ایشان نمی‌نشست.نمود این باور در معماری به صورت‌ شكل معماری تكیه(نشسته-یك طبقه)و شكل معماری سقانفار (ایستاده-دوطبقه)نشان داده شده است.صورت دیگر اعتقادات بومی‌ و آیینی با هم بودن امام حسین(ع)و حضرت ابو الفضل(ع)در تمامی‌ مراحل زندگی به خصوص روز عاشورا و پاسداری حضرت ابو الفضل(ع) از حضرت امام حسین(ع)بوده است.نمود این اعتقاد و باور،ساخت‌ تكیه با سقانفار به صورت جزء جدایی‌ناپذیر از همدیگر است كه به عنوان‌ یك ركن در معماری مذهبی منطقه مازندران به چشم می‌خورد. در تعدادی از این سقانفارها روایت واقعه‌ی عاشورا و داستان‌های‌ منطبق با فرهنگ بومی به صورت نقاشی روی چوب در تمامی سطوح‌ سقانفارها همچون كتابی مصور به چشم می‌خورد.این نقاشی‌ها گنجینه‌ی نقاشی عامیانه هستند. بخش دیگر اعتقادات آیینی و مذهبی،مربوط به آداب و رسوم ماه‌ محرم است.دسته‌روی‌ها و عزاداری‌ها همراه با اعتقاد به شفابخشی‌ سقانفارها،در نوع خود جالب توجه است. انعكاس اعتقادات و باورهای آیینی و مذهبی مردمان بومی‌ منطقه‌ی مازندران در معماری سقانفارها و تكایا و به دنبال آن در آداب‌ و رسوم ماه محرم با توجه به پژوهش‌های میدانی و كتابخانه‌ای مبحث‌ اصلی مقاله را شكل داده است.